Zbrodnia katyńska - omówienie

Na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow dnia 17 września 1939 roku Armia Czerwona wkroczyła na terytorium Rzeczpospolitej, zajmując jej wschodnie tereny. Dokonał się tym samym podział kraju pomiędzy dwóch okupantów: hitlerowskiego i sowieckiego. Wojsko polskie, które nie miało wyraźnego rozkazu podjęcia walki z armią radziecką, zostało rozbrojone, następnie jeńców przewieziono do specjalnie utworzonych obozów.

Wcześniej jednak dokonano selekcji więźniów. Zwykli szeregowcy trafili albo do obozów pracy, albo zostali zwolnieni. Wszystkich żołnierzy wyższego stopnia, oficerów oraz generałów przerzucono do obozów znajdujących się w Starobielsku, Kozielsku oraz Ostaszkowie. W sumie zgromadzono około 15 tysięcy ludzi.

Dnia 5 marca 1940 roku NKWD podjęło decyzję o zamordowaniu wszystkich zebranych więźniów. Decyzja została podjęta za zgodą najważniejszych osób w państwie. Oprócz Józefa Stalina podpisał ten dokument  także Ławrientij Beria oraz Wieczesław Mołotow. Do dziś toczą się spory na temat motywów działań podjętych w roku 1940. Jedna z teorii mówi o zemście, jakiej chciał dokonać Józef Stalin za porażkę wojsk Armii Czerwonej w roku 1920, należy bowiem pamiętać, że przywódca ZSRR brał udział w przegranej kampanie jako jeden z dowódców. Jednak teoria ta nie ma wielu zwolenników. Kolejny ogląd mówi o chęci likwidacji polskiej elity przywódczej. Trzeba zważać na fakt, że wielu z oficerów pochodziło z rezerwy i w cywilu pełniło funkcje lekarzy, prawników, doktorów oraz członków administracji państwowej. Wydaje się zatem wielce prawdopodobne, że mogło być to jednym z celów polityki ZSRR. Krajem bez elity jest bowiem łatwiej rządzić lub narzucić mu własny ustrój, czyli w tym wypadku komunizm.

W celu przeprowadzenia mordu zaczęto transportować więźniów w kilku kierunkach, do Katynia, Miednoje oraz Charkowa. Sposób dowozu bywał różny, część ze skazańców musiała dotrzeć na miejsce egzekucji na piechotę. Po przybyciu do określonej miejscowości żołnierzy prowadzono na miejsce zbrodni. Tam zarzucano części z nich płaszcze wojskowe na głowę, a ręce z tyłu obowiązywano sznurem. Następnie systematycznie zabijano polskich oficerów strzałem z bliskiej odległości w kark lub tył głowy. Po dokonaniu morderstwa zwłoki wrzucano do masowych mogił, które następnie zasypywano. Całość egzekucji zachowano w  ścisłej tajemnicy, a w celu utrudnienia poszukiwań na miejscu zbrodni posadzono drzewa.

Od samego początku starano się ukrywać informacje na temat ludobójstwa, mimo że plotki zaczynały docierać do rządu polskiego. Pytany o zaginięcie polskich oficerów Józef Stalin odpowiadał generałowi Andersowi wymijająco, że nie ma na ten temat żadnych informacji. ZSRR twierdziło, że wszyscy więźniowie zostali zwolnieni i może trafili na ziemie niemieckie, nie objęte jurysdykcją radziecką.

Do odkrycia masowych grobów doszło po raz pierwszy w roku 18 lutego i 13 kwietnia 1943 w Katyniu, dlatego też całość zbrodni, jaką dokonano, określa się mianem „Katynia” lub „zbrodni katyńskiej”. Dokonali tego Niemcy ponieważ w odmawianym czasie stacjonowała tam właśnie armia III Rzeszy. Od samego początku też Katyń stał się częścią propagandy ZSRR oraz hitlerowskiej, która wykorzystywała mord do wzajemnych oskarżeń. Dokonywano przy tym licznych fałszerstw oraz zakłamań. Po zakończeniu II wojny światowej temat Katynia nie został poruszony podczas procesu w Norymberdze.

W czasach PRL-u zakazane było nauczanie w szkołach na temat wydarzeń katyńskich. Dopiero po upadku komunizmu w Polsce oraz na świecie podjęto działania mające na celu wydobycie na światło dzienne pełniejszego, i właściwego, obrazu zbrodni.