Związek Pruski i inkorporacja Prus

Związek Pruski był porozumieniem szlachty i miast założonym w 1440 r. w Kwidzynie. Jednym z głównych założycieli i działaczy był Jan Bażyński. Członkowie Związku Pruskiego występowali przeciwko nadużyciom Krzyżaków i domagali się dopuszczenia stanów pruskich do udziału w rządach. W odpowiedzi na nakaz rozwiązania Związku Pruskiego oraz represje wobec jego członków doszło w 1454 r. do wybuchu powstania w Prusach. Powstańcy szybko opanowali wiele miast i zamków krzyżackich oraz wysłali poselstwo do króla polskiego z prośba o wcielenie ziem pruskich do Rzeczypospolitej.

W związku z panującą sytuacją międzynarodową Albrecht Hohenzollern przeszedł na luteranizm i zrywając z papiestwem doprowadził do sekularyzacji ziem zakonnych, czyli przekształcił państwo krzyżackie w świeckie księstwo pod lennym zwierzchnictwem Rzeczypospolitej. W kwietniu 1525 r. doszło do zawarcia traktatu między królem polskim a Albrechtem. Książę złożył uroczysty hołd lenny na rynku głównym w Krakowie. Albrecht Hohenzollern jako lennik polski zobowiązał się do pomocy wojskowej i finansowej wobec suwerena, otrzymując w zamian miejsce w senacie. Traktat zakazywał łączenia przez Hohenzollernów władzy w Prusach książęcych i w Brandenburgii.

Przejście na luteranizm pozbawiło Albrechta dotychczasowego oparcia, jakie miał w papieżu i cesarzu, dało natomiast opiekę Rzeczpospolitej. Ponadto, Prusy Książęce stały się  pierwszym w Europie państwem protestanckim.