Słowianie we wczesnym średniowieczu

Kiedy państwo Karola Wielkiego i Bizancjum rozwijały się intensywnie, zdawały się nie zwracać  uwagi na zasiedlające się w pobliżu ich granic nowe plemiona. Były to ludy słowiańskie. Uważa się, że na kartach historii europejskiej zapisują one swój rozdział już od wieku VI, a relacji o nich dostarczają nam dawni arabscy podróżnicy czy też źródła pisane, pochodzenia bizantyjskiego.

Słowianie, pokonując inne ludy, zasiedlili bardzo rozległe tereny, od Łaby na zachodzie, przez Dniepr na wschodzie, aż po Półwysep Bałkański. Spośród wszystkich dawnych plemion słowiańskich, można było wówczas wyodrębnić trzy główne grupy: Słowianie Zachodni (np. Polacy, Czesi, Słowacy, Serbowie łużyccy), Słowianie Wschodni (Rusini, Białorusini) oraz Słowianie Południowi (Słoweńcy, Serbowie, Chorwaci).

Organizacja społeczna dawnych Słowian opierała się przede wszystkim na więzach krwi oraz związkach sąsiedzkich. Znane były również wspólnoty zwane "opolami", opierające się na skupianiu się na jednym terytorium ludzi w celu obronnym. Centrum takiego opola stanowił gród warowny, służący pobliskiej ludności jako ewentualne schronienie przed wrogiem. Opola tworzyły z kolei plemiona. Jak widać, już wtedy powstawały pewne hierarchie, organizacje, stosunki władcze i dobrosąsiedzkie.

Żyjący w takich skupiskach Słowianie zajmowali się przede wszystkim rolnictwem i hodowlą, a potrzebne do upraw ziemie pozyskiwano drogą karczowania i wypalania lasów. Na tak zdobytych polach zajmowano się głównie hodowlą prosa, żyta, pszenicy, a także rzepy, grochu czy kapusty.

Istotny aspekt życia dawnych Słowian stanowiła również religia. Choć w różnych regionach słowiańszczyzny można znaleźć pewne różnice pomiędzy wyznaniami, generalnie opierały się one na tych samych zasadach, na wierze w podobnych bogów. Najważniejszy w całym panteonie był Perun, czyli władca nieba i piorunów. Równie istotny okazywał się często Swarożyc (Daćbóg), będący bóstwem słonecznym. Ważną rolę spełniał również Świętowit, czczony jako bóstwo o czterech twarzach, z których każda patrzyła w inną stronę świata. Wierzono także w Welesa, boga świata podziemnego. Inne bóstwa to: Raróg, Jarowit, a obok nich Raraszek, Łada, Kupała, Trojan, czy Lel i Polel.