Walki o granice zachodnie Polski po I wojnie światowej - Wielkopolska - powstanie wielkopolskie

I wojna światowa była dla Polaków okazją do uczestniczenia w walkach, które mogły przyczynić się do odzyskania przez ich ojczyznę niepodległości. Co więcej, owe walki mogły mieć istotne znaczenie w kształtowaniu granic przyszłego państwa polskiego. Dlatego też bardzo ważna była wzmożona aktywność Polaków na różnych frontach, w różnych częściach dawnej Rzeczypospolitej.

Jedną z ważniejszych kwestii dla Polski była walka o Wielkopolskę, która stanowiła bardzo ważny człon zarówno państwowości polskiej, jak i pruskiej. Dla tych pierwszych, Wielkopolska miała bardzo istotne znaczenie historyczne, wszak od dawien dawna była ona integralną częścią Polski. Tutaj zresztą znajdowała się jej pierwsza stolica - Gniezno, stąd też pochodziło plemię, które miało w przyszłości utworzyć państwo zwane Polską. Historycznie Wielkopolska silnie obstawała przy Rzeczypospolitej. Dla Prus, Wielkopolska miała znaczenie przede wszystkim strategiczne, a mniej historyczne. Wielkopolska była wszak doskonałym połączeniem Prus właściwych z Prusami Wschodnimi, wszak pas Pomorza mógł się okazać zbyt wąski przy połączeniu owych krain. Zresztą Wielkopolska była też bardzo dobrze rozwinięta gospodarczo, więc był to całkiem przyzwoity kąsek nawet dla tak dużego mocarstwa, jakim było państwo pruskie.

W trakcie I wojny światowej trudno powiedzieć, by toczyły się na tym terenie jakiekolwiek działania wojenne o kształt granic, gdyż prawdę powiedziawszy nikt jeszcze nie wiedział, że powstanie po wojnie takie państwo jak II Rzeczpospolita Polska. Wówczas to prowadzone były działania wojenne pomiędzy dwoma zaborcami - Prusami i Rosją. Wraz z ustaniem działań wojennych, rozpoczęciem pertraktacji pokojowych, ale jeszcze przed podpisaniem ostatecznego traktatu, sprawa granic była oczywiście otwarta, choć z pewnością niektóre państwa mocarstwowe miały jasno określone stanowiska. Wówczas to okazało się, że wedle międzynarodowych postanowień o przyznaniu części ziem do jednej bądź drugiej państwowości miały zdecydować... plebiscyty.

Polacy nie mogli czekać na rozwiązania plebiscytowe, gdyż Niemcy posiadali nad nimi przewagę - organy propagandy, a przede wszystkim terroru i zastraszania. To mógł być silny argument. Dlatego też lud postanowił wziąć sprawy w swoje ręce, nim zapadnie ostateczna decyzja. Kiedy 26 grudnia 1918 roku do Poznania przybył Ignacy Paderewski, doszło wówczas do wielkich manifestacji narodowych, które miały uświadomić innym wielkość i liczbę narodu polskiego. W odpowiedzi, Niemcy rozpoczęli znieważanie polskich (i alianckich) symboli narodowych oraz gwałty na samych Polakach. Następnego dnia doszło także do pierwszych starć zbrojnych, które były początkiem powstania. Owym wypadkom zdarzeń sprzyjał fakt, iż władze niemieckie były zupełnie zaskoczone nagłym wystąpieniem Polaków oraz fakt, że w Berlinie trwały zajmujące zamieszki. Ponadto armia niemiecka była już zmęczona wieloletnią wojną, zresztą przegraną wojną, i nie wykazywała wystarczająco dużych zdolności bojowych.

Wkrótce szybko i sprawnie usunięto władze niemieckie w regionach, gdzie przeważała ludność etnicznie polska. Już 16 lutego 1919 roku działania powstańcze zakończyły się pełnym sukcesem Polaków (i było to jedyne powstanie polskie zakończone zwycięstwem powstańców)! W związku z tym nastąpiło spolszczenie życia publicznego na terenie Wielkopolski, w tym wprowadzenie języka polskiego do administracji oraz zastąpienie części stanowisk kierowniczych w urzędach zajmowanych dotychczas przez Niemców nowymi osobami polskiego pochodzenia. To oczywiście otworzyło też drogę do włączenia Wielkopolski w granice odradzającej się II Rzeczpospolitej Polskiej.

Tak oto po bardzo krótkich, i co najważniejsze, zwycięskich walkach Wielkopolska powróciła na swe właściwe miejsce - u boku Polski.