Motyw raju w literaturze różnych epok - omów

Raj w religii chrześcijańskiej jest krainą wiecznej szczęśliwości, gdzie trafiają po śmierci osoby prowadzące na ziemi moralne i zgodne z przykazaniami życie. Wyobraźnia artystów zapełniała niebo aniołami, wiecznie kwitnącymi ogrodami i rzekami płynącymi mlekiem i miodem. Jednak nie tylko w ten sielski sposób przedstawione było niebo. Wyobraźnia artystów tworzyła nieraz zaskakujące obrazy rajskiej krainy.

Biblia opisuje Eden jako idealne, doskonałe miejsce. Ludzie tam przebywający nie znają cierpienia, smutku, ani lęku. Nie muszą także pracować, gdyż ziemia sama ofiaruje swoje płody, które są dla ludzi wystarczające. W biblijnym raju przebywali Adam i Ewa, którzy przyczynili się do upadku człowieka i skazania go na wieczną tułaczkę po ziemi. Ewa skuszona przez szatana w postaci węża zerwała bowiem jabłko z drzewa poznania dobra i zła, co było zakazane przez Boga i dała do spróbowania Adamowi. Za złamanie boskiego prawa para musiała opuścić ogród.

W starożytnej literaturze greckiej występował także mit o Arkadii, czyli szczęśliwej krainie, która miała znajdować się na półwyspie Peloponez. W przeciwieństwie do rajskiego Edenu, osoby ją zamieszkujące musiały pracować, jednak nie była to uciążliwa harówka, gdyż każdy sobie pomagał i był życzliwy dla bliźniego.

Łączy się z tym koncepcja złotego wieku ludzkości przedstawiona w „Przemianach” Owidiusza. Był to najszczęśliwszy okres w dziejach ludzkości, jako że nie istniały żadne regulacje prawne, gdyż wewnętrzna moralność kierowała człowiekiem. Klimat był zawsze przyjazny i łagodny, a ziemia rodziła wystarczająca dla wszystkich ilość plonów.

Wizję piekła, czyśćca i nieba przedstawił Dante Alighieri w swym wielkim dziele „Boska komedia”. Po okropnościach, które widział we wcześniejszych etapach podróży, Niebo jest dla Dantego miejscem pięknym i doskonałym, a oprowadza go po nim ukochana Beatrycze. Cała atmosfera przesiąknięta jest światłem i delikatnymi kolorami oraz dźwiękami.

Sam Raj ma specyficzna budowę, gdyż składa się z dziewięciu sfer niebieskich odpowiadających kolejnym siedmiu planetom, pozostałe dwa to niebo gwiazd stałych i Primum Mobile. Najwyżej znajduje się Bóg, którego siedziba ma kształt białej róży.

Renesansowy poeta z Czarnolasu - Jan Kochanowski o wizję raju opisał w trenów tworzpnych po śmierci tragicznie zmarłej córki Orszulki. W ostatnim, dziewiętnastym wierszu zamykającym cykl i będącym jednocześnie pocieszeniem, ukazuje się poecie jego matka wraz ze swoją wnuczką na ręku. Uspokaja podmiot liryczny mówiąc, że teraz dziewczynka znajduje się w Niebie, dlatego nie dotykają jej żadne troski i zmartwienia. Wiadomość ta podnosi na duchu stroskanego ojca, który czerpie siłę i radość z faktu, iż jego matka i córeczka znajdują się w krainie szczęśliwości i mogą oglądać Boga.

Postać zmarłej córki Kochanowskiego zainspirowała Bolesława Leśmiana do napisania wiersza pt. „Urszula Kochanowska”. Przedstawia on chwilę, kiedy dziewczynka przybywa do nieba i prosi Boga o stworzenie jej takich samych warunków, jak w jej ukochanym domku. Bóg stwarza więc takie same pomieszczenia, sprzęty i rośliny, jednak w wymarzonym miejscu brakuje tego, za czym dziewczynka tęskniła najbardziej, czyli rodziców, dlatego niebo przedstawione jest w wierszu jako miejsce, w którym dominuje samotność.

Z ironią i dystansem potraktował temat raju Mark Twain pisząc „Pamiętniki Adama i Ewy”. Jest to opis dziejów pierwszej pary, która ma swoje wzloty i upadki, wady i zalety. Książka napisana w formie dziennika zaskakuje czytelnika niestandardowym, bo humorystycznym potraktowaniem archetypicznego związku pierwszych ludzi.

Opisy raju mogą być naprawdę rozmaite. Specyficznym jego przedstawieniem jest powieść Williama Goldinga pt.: „Władca much”. Dzieci, jako rozbitkowie trafiają na bezludną wyspę, która jest tak piękna i nieskażona, że przypomina raj, jednak po jakimś czasie okazuje się, że idealna kraina to nie tylko krajobrazy, ale także zachowanie ludzi, które musi opierać się na wzajemnym szacunku i zasadach moralnych. Dzieci uwięzione na wyspie przemieniają jednak rajską krainę w istne piekło.