Sofokles „Król Edyp” - bohaterowie. Charakterystyka

Król Edyp to tytułowy bohater tragedii Sofoklesa. W dziele jest już dorosłym mężczyzną i ojcem czwórki dzieci (Antygony, Ismeny, Polinejkesa i Eteoklesa). Pierworodny syn Lajosa i Jokasty po narodzinach miał zostać porzucony na pewną śmierć. Stało się tak ze względu na przepowiednię wyroczni, z której wynikało, że zabije on ojca. Dziecku przebito także stopy (by zwabić dzikie zwierzęta), stąd właśnie wywodzi się jego imię – Edyp, czyli „ten o obrzękłych stopach”. Malec jednak nie umarł, gdyż został przekazany przez pasterza posłańcowi z Koryntu, który postanowił zanieść go cierpiącemu z powodu bezdzietności królowi.

Kiedy Edyp poznał przepowiednię, stwierdził, że musi opuścić Polibosa oraz Meropę i udać się jak najdalej od Koryntu, by nie doszło do jej wypełnienia. Oczywiście nie wiedział on wtedy, że został znaleziony przez posłańca. Właśnie w czasie jego podróży doszło do wydarzenia zapowiedzianego przez wyrocznię – młodzieniec zamordował Lajosa podczas zwykłej sprzeczki. Następnie bohater dotarł do terroryzowanych przez Sfinksa Teb. Udało mu się rozwiązać zagadkę bestii, więc Kreon oddał mu tron i rękę Jokasty.

W tragedii Sofoklesa Edyp włada już Tebami od dwudziestu lat. Okazał się królem mądrym i dbającym o swoich poddanych. Jednak nad jego państwem zawisło wielkie niebezpieczeństwo w postaci klęsk żywiołowych. Bohater, mając na uwadze dobro ludu, postanowił zrobić wszystko, by przywrócić spokój. Edyp podjął się także wyjaśnienia sprawy śmierci Lajosa i ukarania jej sprawcy, a wcześniej rzucił na niego klątwę.

Postać głównego bohatera tragedii Sofoklesa jest dynamiczna. Edypa cechuje zmienne usposobienie, które wynika z tego, iż władca Teb stara się zrobić wszystko, by przepowiednia się nie wypełniła. Często reaguje gwałtownie i niewspółmiernie do sytuacji. Kiedy Tyrezjasz nie chciał wyjawić mu tajemnic, oskarżył go o uczestnictwo w spisku na życie Lajosa. Podobne podejrzenia wysunął w stosunku do Kreona, którego chciał nawet uśmiercić. Nawet wtedy, gdy dowiedział się prawdy, nie zastosował dla siebie żadnej taryfy ulgowej. Poprosił brata swej matki (a zarazem żony) o wygnanie i postanowił się oślepić.

Edyp zdecydowanie jest postacią tragiczną. To dobry władca, człowiek dbający o poddanych i losy państwa, dzięki czemu cieszy się wielkim szacunkiem. Cechuje go wielki upór powiązany z chęcią poznania prawdy. Wiele jego reakcji jest zbyt porywczych i gwałtownych, ale należy pamiętać, że przepowiednia stanowi dla niego ciężkie brzemię. Kiedy Edyp uświadamia sobie, iż to on jest mordercą, zachowuje się godnie i honorowo, wybierając dla siebie naprawdę surową karę.

Jokasta to biologiczna matka Edypa i żona Lajosa, która wraz z nim decyduje się na porzucenie pierworodnego syna. Po latach w zupełnej nieświadomości wychodzi za swego syna i rodzi mu czwórkę dzieci.

W małżeństwie z Edypem jest ona kobietą szlachetną, przekonaną o dobrym usposobieniu swego męża i o jego czystym sumieniu. Dla niego gotowa była nawet kwestionować prawdziwość wróżb. Jej sytuacja znacznie pogorszyła się, gdy uświadomiła sobie, że dzieli łoże z pierworodnym synem. Za wszelką cenę starała się nie dopuścić do tego, by Edyp zdobył tę wiedzę i próbowała odwodzić go od poszukiwania prawdy.

Pełna bólu historia Jokasty kończy się samobójczą śmiercią bohaterki.

Kreon to brat Jokasty. Jest człowiekiem spokojnym i kochającym swoją ojczyznę. Kiedy Teby zostały nawiedzone przez kataklizmy, to on udał się do wyroczni po wskazówkę mającą pomóc w ich powstrzymaniu.

Na oskarżenia ze strony Edypa reagował spokojnie i z rezerwą. Nie chciał siłą zdobywać tronu, gdyż był zadowolony z funkcji, jaką pełnił dotychczas. Miał też świadomość tego, że król nie dysponował żadnymi dowodami na jego winę, toteż nie mógł skazać go na śmierć. Kiedy prawda wyszła na jaw, nie próbował pogrążać Edypa, ale przyjął od niego tron i obiecał opiekować się jego dziećmi.

Tyrezjasz w tragedii Sofoklesa pojawia się tylko w jednej scenie. To mityczny wróżbita i strażnik prawdy, który został niegdyś pozbawiony wzroku przez Atenę, gdy ta dowiedziała się, iż podglądał ją w kąpieli.

To postać niezwykle stara (pozbawienie wzroku miało mieć miejsce dwieście lat przed opisywanymi wydarzeniami), doświadczona i mądra. Tyrezjasz widzi przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Potrafi znaleźć odpowiedź na najtrudniejsze pytanie. Nie chce on wyjawić prawdy Edypowi, dlatego zostaje przez niego oskarżony o kuglarstwo i spiskowanie, co kończy się wygnaniem mędrca. Wtedy padają prorocze słowa, w myśl których urzeczywistnione pragnienie Edypa stanie się powodem jego śmierci i „narodzin”.

Kapłan pojawia się tylko w prologu. Rozmawia on z Edypem o katastrofalnej sytuacji Teb i poleca miasto boskiej opiece.

Posłaniec z Koryntu przybywa do Teb, by oznajmić władcy śmierć jego przybranego ojca – Polibosa. To on, będąc jeszcze pasterzem, przyjął Edypa i zaprowadził go do władcy Koryntu.

Sługa Lajosa, który przeżył katastrofalne w skutkach starcie na drodze, wyjawia Edypowi całą prawdę o śmierci swego pana. To właśnie on oddał małego Edypa swemu przyjacielowi, który miał zabrać go do Koryntu i trzymać z dala od Teb.

Chór w tragedii Sofoklesa pełni rozmaite funkcje. Najpierw opowiada o katastrofalnej sytuacji, w jakiej znalazło się państwo władane przez Edypa. Następnie doradza królowi, by zasięgnął wiedzy u Tyrezjasza. Można odnieść wrażenie, że wielokrotnie staje po stronie ofiary fatum, próbując dawać mu wsparcie.

Chór broni także świętości przepowiedni (gdy krytykuje je Jokasta) i odwiecznych boskich praw.