Obraz i ocena społeczeństwa polskiego w III części „Dziadów” Adama Mickiewicza - „Bal u Senatora”

III część „Dziadów” ukazuje polskie społeczeństwo w roku 1823, kiedy to: „Całą administracją nakręcono jako jedną wielką Polaków torturę, której koło obracali carewicz Konstanty i senator Nowosilcow”. Mickiewicz wiele miejsca poświęca młodzieży, a nawet dzieciom zsyłanym na Syberię, ukazuje poszczególne przypadki aresztowań i przesłuchań. Nie jest to obraz jednostronny, obok przykładów bohaterskiej postawy i gorącego patriotyzmu przedstawia autor sprzedawczyków, którzy dbają jedynie o własną wygodę i bezpieczeństwo.

Scena w salonie warszawskim najdobitniej ukazuje ów kontrast między dwiema odmiennymi postawami. Przy drzwiach skupia się obóz patriotyczny. W większości są to młodzi ludzie, którzy odcinają się od towarzystwa zajmującego środek sali. Na temat zgromadzonej tam elity mają jednoznacznie negatywne zdanie: „...szelmy, łotry, łajdaki!/ Żeby ich piorun trzasł”. Przy drzwiach rozmawia się przyciszonymi głosami o sytuacji w Polsce i na Litwie. Sporo miejsca zajmuje historia Cichowskiego, opowiedziana przez Adolfa. Cichowski był wesołym młodym człowiekiem, lubianym w towarzystwie. Niedługo po swoim ślubie zaginął. Wszyscy myśleli, że nie żyje, po dwóch latach...