Powieść poetycka - charakterystyka gatunku

Powieść poetycka powstała w okresie romantyzmu. Pierwszy raz pisano ją w Anglii, następnie stała się popularna niemal we wszystkim krajach. Głównym założeniem tego gatunku było połączenie wszystkich rodzajów literackich, czyli liryki, epiki i dramatu.

Synkretyzm w powieści poetyckiej

Choć powieść poetycka pisana jest najczęściej wierszem, to bez trudu można odnaleźć elementy epickie (jak opis) oraz dramatyczne (dialogi, monologi). Taki zabieg nazywany jest synkretyzmem rodzajowym. Dostrzegamy też synkretyzm gatunkowy, czyli występowanie w dziele różnorodnych gatunków, takich jak pieśni, hymny czy nawet opowiadania. Powieść poetycka ma także bardzo specyficzną strukturę, która zrywa z wszelkimi klasycznymi zasadami tworzenia literatury. 

Gatunek ten zakłada przede wszystkim zaburzenie czasowości, czyli chronologię. Autorzy powieści poetyckich nie dbali o zachowanie kolejności wydarzeń, a tym samym o spójność i logikę tekstu. Achronologiczność stanowiła walor poetycki dzieła. Było ono może bardziej skomplikowane, wymagało więcej uwagi, ale dawało też więcej satysfakcji. Z brakiem chronologii wiąże się też kolejna cecha, a mianowicie fragmentaryczność, niecałościowe ujęcie problematyki. Pewne zagadnienie ukazane są tylko z jednego punkt widzenia, o innych dowiaduje się czytelnik zupełnie niespodziewanie. Synkretyzm gatunkowy i rodzajowy zakłada też występowanie narratora, mimo iż powieść poetycka ma formę poematu. Bohaterowie tego gatunku są niezwykle charakterystyczni. To zazwyczaj indywidualiści, czasami nawet samotnicy. Przeżywają trudne chwile, targają nimi emocje i muszą podejmować trudne wybory. Często postać przechodzi wewnętrzną przemianę. Zauważono również, iż akcje powieści poetyckich często rozgrywają się w okresie średniowiecza. Nadaje to tajemniczości i pewnego niepokoju. 

Polska powieść poetycka

Najbardziej znaną polską powieścią poetycką jest „Konrad Wallenrod” Adama Mickiewicza. Dzieło to spełnia wszystkie wymogi tego gatunku. Zauważamy synkretyzm gatunkowy, akcja rozgrywa się w średniowieczu, a bohater to samotny, indywidualny buntownik. Tytułowa postać pragnie walczyć o dobro ojczyzny, ale musi podjąć trudne decyzje. Innymi znanymi powieściami poetyckimi są również „ Maria” Antoniego Malczewskiego, „ Lambro” Juliusza Słowackiego, „ Giaur” Georga Byrona, „ Zamek kaniowski” Seweryna Goszczyńskiego.