Deizm - filozofia, przedstawiciele. Charakterystyka deizmu

Deizm to pogląd filozoficzny, będący efektem wzmożonego krytycyzmu epoki oświecenia, a tym samym – sceptycznego podejścia do spraw religii chrześcijańskiej. Deizm, choć był myśleniem radykalnym, to jednak nie godził – w przeciwieństwie do ateizmu – w podstawę wiary, czyli istnienie Boga.

Sensem wygłaszanych przez deistów poglądów było uznanie Boga jako twórcy świata, przy jednoczesnym zaprzeczeniu Jego ingerencji w kierowanie tym światem oraz życiem człowieka. Jedyną siłą rządzącą rzeczywistością według deistów jest porządek materialnego świata.

Bodźcem do rozwinięcia się deizmu w wiekach XVII i XVIII były ruchy reformacji. Pogląd ten przyjął się na gruncie takich krajów jak: Anglia, Francja, Niemcy oraz Ameryka Północna. Podstawą myślową, jaka mu sprzyjała, była idea religii naturalnej – czyli takiej, która opiera się na założeniach rozumu oraz empiryzmu. Deiści nie ufali księgom świętym i ich autorom, nie wierzyli, że można wnioskować o Bogu z tego rodzaju źródeł.

Według poglądów deistów Objawienie nie jest żadnym wiarygodnym świadectwem prawdy. Jeśli chcemy szukać dowodów poświadczających Bożą obecność, musimy ich szukać w przyrodzie, czyli tam, gdzie może działać siła rozumu oraz gdzie wszystko da się sprawdzić w sposób namacalny, doświadczalny.

Oprócz tego deiści zaczęli podawać w wątpliwość Biblię i jej treść. Nie chodziło tylko o kwestie Boga i Jego ingerencji w to, co stworzył, ale także o nieścisłości i brak konsekwencji, których doszukali się w tym dziele. Ostrze krytyki jednak najbardziej celowało w kwestię opatrzności Bożej, która filozofom wydawał się nie do przyjęcia. Deizm jest poglądem, który mocno podkreśla to, że świat rządzi się swoimi prawami, a Bóg jest jedynie jego częścią.

Najbardziej znanymi deistami byli Wolter, Spinoza, Diderot, Rousseau. Miedzy innymi dzięki nim zaczęto uznawać prawo każdego człowieka do nieskrępowanego wyrażania swych własnych myśli i poglądów. Deizm był więc swoistą podstawą wolnomyślicielstwa. Ten ostatni to nie tylko pogląd dotyczący spraw religii, ale przede wszystkim reakcja na konserwatywne i dogmatyczne myślenie zarówno o jednostce, jak i o wspólnocie ludzkiej.