Deklaracje - Deklaracja petersburska (1992) - geneza, postanowienia

Na strukturę Unii Europejskiej od początku lat 90. składały się trzy filary (Traktat z Maastricht z 7 lutego 1992 roku). Drugi z nich obejmował wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa. Podstawę dla II filaru tworzyła Unia Zachodnioeuropejska (UZE). Do jej zadań należały między innymi stanie na straży suwerenności UE, praca na rzecz pokoju i bezpieczeństwa na świecie, polityka obronna, a także koordynowanie współpracy międzynarodowej, zapewnienie odpowiednich warunków dla rozwoju demokracji oraz strzeżenie najważniejszych dla Wspólnoty wartości.

Słabość Unii Zachodnioeuropejskiej polegała głównie na fakcie, iż nie miała ona rzeczywistego wpływu na politykę bezpieczeństwa i zbrojną. To pewne niedomaganie UZE przebiegało paralelnie do problemów z funkcjonowaniem i wypełnianiem zadań całego II filaru. Kompetencje Unii Zachodnioeuropejskiej w pewnych punktach dublowały się z funkcjami NATO i ONZ, co znacznie osłabiało znaczenie organizacji. W celu zacieśnienia współpracy z Radą Paktu Północnoatlantyckiego doszło do kilku spotkań ich reprezentantów. Jednocześnie podjęto starania, aby wzmocnić pozycję samego UZE.

19 czerwca 1992 roku w okolicach Bonn (w hotelu w miejscowości Petersberg) doszło do rozmów ministrów spraw zagranicznych i obrony krajów członkowskich UZE. Wynikiem ustaleń zgromadzonych było opublikowanie Deklaracji z Petersberga, zwanej również Deklaracją petersburską. Zgodnie z jej zapisem UZE miała stać się ramieniem zbrojnym Unii Europejskiej i pełnić funkcję podstawowego gwaranta bezpieczeństwa w Europie. By mogła spełniać takie zadanie, wyposażono ją w prawo do używania siły zbrojnej podczas sprawowania tzw. misji petersberskich, czyli różnego typu misji ratowniczych, pokojowych i humanitarnych, prób utrzymania pokoju czy w sytuacjach zarządzania kryzysami. Zdaniem sygnatariuszy miała UZE dodatkowo także pełnić funkcję pośrednika, łącznika między Unią Europejską a Paktem Północnoatlantyckim.

W celu zapewnienia UZE odpowiednich instrumentów działania dla wypełniania swoich zadań stworzono Komórkę Planowania. Jak się wkrótce okazało, pomysł zaproponowany w Petersbergu okazał się chybiony, bowiem Unia Zachodnioeuropejska nie była w stanie sprawnie wywiązywać się z powierzonych jej obowiązków. Pokazały to m.in. nieudane próby ustabilizowania sytuacji w Jugosławii.