Clement Attlee - biografia, życiorys

Clement Richard Attlee to polityk brytyjski, który był premierem Wielkiej Brytanii w latach 1945–1951. W okresie 1940–45 był członkiem gabinetu wojennego Winstona Churchilla. Reprezentował Wielką Brytanię na Konferencji Wielkiej Trójki w Poczdamie. 

Urodził się 3 stycznia 1883 roku w Londynie jako syn prawnika. Edukację rozpoczął na Uniwersytecie Oxfordzkim, gdzie studiował historię nowożytną. Pracował jako manager w dużej korporacji. W 1908 roku wstąpił do Niezależnej Partii Pracy.

Podczas I wojny światowej służył w wojsku, walczył na półwyspie Gallipoli, został ranny podczas bitwy pod El Hanna. Po wojnie został burmistrzem okręgu miejskiego Stepney.

Następnie dostał się do Izby Gmin, od razu został parlamentarnym sekretarzem lidera Partii Pracy. Kiedy partia objęła rządy, Attlee został podsekretarzem stanu w ministerstwie wojny. W 1927 roku został członkiem międzypartyjnej komisji badającej możliwość nadania autonomii w Indiach. 

Po kilku latach powrócił do rządu i został kanclerzem w drugim gabinecie MacDonalda. W 1931 Attlee objął stanowisko wiceprzewodniczącego partii. W trakcie II wojny światowej sprzeciwiał się polityce dozbrojenia armii, stał się krytykiem rządowej polityki appeasementu. 

W 1935 roku został wybrany na tymczasowego lidera partii. Kiedy premierem został Churchill, Attlee otrzymał stanowisko Lorda Tajnych Pieczęci. W gabinecie wojennym objął również funkcję premiera, był także wicepremierem (1942–1945), ministrem ds. dominiów (1942–1943) . 

Po zakończeniu wojny Partia Pracy wyszła z rządu wojennego, a do kolejnych wyborów wyszła z hasłami odbudowy gospodarki poprzez nacjonalizację przemysłu i rozbudowę systemu ubezpieczeń. 27 lipca 1945 roku Attlee wstąpił na miejsce premiera. 

W 1946 roku uchwalono National Health Service Act, który wszedł w życie w 1948 roku i stworzył publiczną służbę zdrowia. Rozpoczęła się nacjonalizacja niektórych gałęzi przemysłu, np.: przemysłu węglowego, stalowego i gazownictwa. 

Rząd musiał podjąć reformy ekonomiczne i rozbudować system ubezpieczeń. W polityce zagranicznej Attlee koncentrował się na powojennym urządzeniu Europy, stworzeniu ONZ oraz dekolonizacji. W 1946 Wielka Brytania zawarta umowę z ZSRR. Za czasów rządów premiera rozpoczął się proces rozpadu Imperium Brytyjskiego. W 1947 roku niepodległość odzyskały Indie, Cejlon i Birma. W 1950 roku kolejne wybory znów wygrała Partia Pracy, lecz ich poparcie w kraju malało. Attlee został liderem opozycji do 1955 roku, następnie zrezygnował z miejsca w Izbie Gmin. Zmarł w 1967 roku na zapalenie płuc.