Pierwsze państwa słowiańskie

Na ziemiach położonych pomiędzy państwem Karola Wielkiego a Bizancjum zaczęły pomieszkiwać ludy zwane później ludami słowiańskimi. Twierdzi się, iż na arenę dziejów weszły one w wieku VI i VII. Informacji o wędrujących ze wschodu na zachód i walczących z innymi plemionami Słowianach dostarczają głównie arabscy podróżnicy oraz źródła pisane Bizancjum.

Jak już wspomniałem, Słowianie zasiedlili (w dość szybkim tempie) ziemie pomiędzy dwoma wielkimi cywilizacjami, tj. pomiędzy ziemiami Francji i Cesarstwa Wschodniorzymskiego. Konkretnie były to tereny sięgające po Łabę na zachodzie, Dniepr na wschodzie, Półwysep Bałkański na południu i wreszcie ziemie północne - aż poza Karpaty. Zamieszkiwanie tak rozległych terenów nie mogło pozostać bez wpływu na kulturę owych ludów. W procesie historycznym wytworzyły się trzy grupy językowe Słowian, tj.: południowa, wschodnia i zachodnia.

Pierwsze państwa Słowian powstawały na obrzeżach owego osadnictwa - gdyż te właśnie graniczne tereny były najbardziej narażone na najazdy ludów obcego pochodzenia. To właśnie wymagało wzmożonego wysiłku zbrojnego i pewnej organizacji, która mogłaby postawić wystarczający opór, aby odeprzeć wroga. Sąsiedztwo silnych organizacji państwowych mogło stanowić dla Słowian pewien wzór, który adaptowali do swoich uwarunkować kulturowych.

W pierwszej połowie VII wieku możemy odnotować powstanie państwa Samona. Jego założycielem był prawdopodobnie frankijski kupiec, który do kraju Słowian przybył w okolicach roku 624. Opowiada o tym jedyne źródło wiedzy o tej organizacji, jakim jest kronika Fredegara. Wiemy z niej, iż państwo to leżało w strefie wpływów Awarów i Franków. Można też z pewną dozą prawdopodobieństwa określić, iż państwo Samona obejmowało południowy skraj Moraw oraz południowo-zachodnią Słowację, a także Dolną Austrię. Państwo to rozwijało się nie bez sukcesów militarnych, wszak na przełomie 631 i 632 roku ruszyła przeciw niemu wyprawa Franków, którzy zresztą odnieśli sromotną porażkę. Zachęceni tym zwycięstwem, Słowianie bardzo chętnie podejmowali się akcji wojennych na terenach frankijskich.

Innym znanym nam państwem, które możemy uznać za jednego z protoplastów państw Słowiańskich, było państwo karantańskie. Powstało ono w VIII wieku i założyli je Słowianie Południowi. Zasięg owego kraju sięgał od Dunaju po Morze Adriatyckie. Jednak zarówno państwo Samona, jak i państwo karantańskie przestały stosunkowo szybko istnieć.

Nieco inaczej kształtowała się historia państwa bułgarskiego, które rodziło się na Bałkanach. Swych pierwszych kształtów zaczęło nabierać już w okolicach VII wieku i tworzyli je przede wszystkim Protobułgarzy, czyli lud pochodzenia tureckiego. To właśnie ich wódz, niejakie chan Asparuch, podporządkował swojej władzy Południowych Słowian i utworzył państwo bułgarskie, którego narodziny datuje się na 680-681 rok. Z czasem, Protobułgarzy zaczęli podlegać coraz wyraźniejszym wpływom słowiańskim, stąd też przejęto ich mowę jako powszechnie obowiązującą. W roku 865 Bułgarzy postanowili przyjąć chrześcijaństwo, które odebrali z rąk Konstantynopola.

W okolicach lat 30 wieku IX pojawiają się źródła, które wspominają również o istnieniu rodzącego się państwa na terenie Moraw. Zarządzał nim niejaki książę Mojmir. Prócz wspomnianych Moraw w jego skład wchodziła również zachodnia część Słowacji, a jego stolicą pozostawał Welehrad. Warto przy tym wszystkim wspomnieć o walkach o wpływy na omawianych terenach przez Kościół wschodni i zachodni. Władcy słowiańscy nie chcieli uzależniać się od silnie działających na nich Niemców, stąd też skierowali się ku  cesarzowi Bizancjum, by ten przysłał im misjonarzy. Dwóch najważniejszych spośród tych ostatnich to Cyryl oraz Metody, którzy przyczynili się do stworzenia alfabetu słowiańskiego - cyrylicy. Zresztą misjonarze pracowali również nad stworzeniem innego słowiańskiego pisma - głagolicy. Zdołano również uzyskać od papieża zgodę na stosowanie w liturgii języka słowiańskiego. Państwo Wielkomorawskie, bo tak zwykło się nazywać omawiany tutaj kraj, rozrastało się sprawnie aż do momentu, w którym nie spotkało oporu bawarskich biskupów panoszących się na Morawach. Jednakże ostateczny cios temu tworowi politycznemu zadali Węgrzy, którzy wkrótce pojawili się nad Dunajem.

Następcą państwa Wielkomorawskiego pozostali Czesi, którzy począwszy od swojego pierwszego historycznego władcy, niejakiego Borzywoja z dynastii Przemyślidów (koniec wieku IX), rozpoczęli budowę państwowości silnej, choć z drugiej strony oddanej później pod wpływy niemieckie. Miało to miejsce stosunkowo szybko, gdyż już za księcia Bolesława (929-972), który to uznał nad sobą zwierzchnictwo cesarza Ottona I.