IX nadzwyczajny zjazd PZPR (14-20.07.1981 r.)

W dniu 14 lipca 1981 r. rozpoczęły się obrady IX zjazdu PZPR. Jeden z czołowych działaczy partii Kania rozpoczął od krytyki polityki gospodarczej którą realizowano w Polsce w latach siedemdziesiątych. Uznał on działania Solidarności za komunistyczne. Kania był przeciwny zamianom ustrojowym za pomocą syndykalizmu, był przeciw zastosowaniom kryteriów przynależności partyjnej jeśli chodziło o sprawy kadrowe. Jego niezadowolenie wynikało przede wszystkim z powolnego upadku partii.

Okazało się, że PZPR jest tworem słabym i skłóconym w którym osobiste tendencje poszczególnych działaczy dokuczają spójności partyjnej. Z kolei głośne okazało się wystapienie Rakowskiego, który ostro skrytykował partię i Solidarność. Był zdania, ze partia winna przewodzić natomiast ważnym i istotnym elementem miały być również samorządy robotnicze. Na zjeździe uchwalono nowy statut PZPR który rozpoczął powolną demokratyzację partii. Został wybrany nowy komitet , I sekretarzem został Kania. W skład Biura Politycznego weszli Barcikowski, Jaruzelski, Kania i Olszowski. Olszowski wraz z Siwakiem i Milewskim reprezentowali skrzydło dogmatyczne partii, liberałowie nie mieli prawa głosu. Na zjeździe padło wiele deklaracji i inicjatyw dotyczących reform, w rzeczywistości zjazd partyjny przesłonił tylko społeczeństwu oczy, gdyż władza okazała się przygotowywać do rozprawy z opozycją, czego skutkiem okazał się późniejszy stan wojenny w grudniu 1981 r. i walki uliczne, które pochłonęły wiele ofiar.

Zjazd trwał od 14 lipca do 20 lipca 1981 r. mimo deklaracji Kani, który chciał prowadzi dialog z opozycją do konkretnych ustaleń nie doszło. Oficjalną deologią PZPR nadal pozostał komunizm oparty na strukturze leninowskiej. IX zjazd partyjny de facto nie przyniósł żadnych zmian a tylko niepotrzebnie skupił na sobie uwagę społeczeństwa, które oczekiwało radykalnych i daleko idących reform. Do niczego jednak konkretnego nie doszło i w późniejszych miesiącach partia powróciła do chęci rozprawienia się ze związkami i opozycją.