Władysław Broniewski „Bagnet na broń” - liryka apelu. Odzew do narodu polskiego w wierszu - opracowanie

Władysław Broniewski to poeta żyjący w drugiej połowie XX-tego wieku. Utwór „Bagnet na broń” powstał w kwietniu 1939 roku, kiedy nastroje polityczne w ówczesnej Europie były napięte i powoli stawało się oczywiste, że nie można uniknąć kolejnej „Wielkiej Wojny”.

Władysław Broniewski, już jako dojrzały poeta, doskonały obserwator, ale także były żołnierz wyczuwał, że agresja hitlerowskiej potęgi na Polskę zbliża się nieuchronnie. W związku z tym, pisząc „Bagnet na broń” wystosował apel do narodu.

Wiersz ten ma charakter patetyczny. Utwór został nazwany „poetyckim rozkazem mobilizacyjnym”. Broniewski od pierwszych strof roztacza przed czytelnikiem ponurą wizję: „Kiedy przyjdą podpalić dom, ten, w którym mieszkasz – Polskę”. Poeta posługuje się czasem przyszłym, niemalże wprowadza pomiędzy wersami ukryte pytanie: jak zareagujesz, gdy Twój kraj zostanie zaatakowany?

Obecność środków artystycznego wyrazu; metafor: „rzucą przed siebie grom” czy „runą żelaznym wojskiem” oraz epitetów: „żelazne wojsko”, „więzienny chleb”, czy oksymoronów: „smakował gorzko” obrazuje opisywaną sytuację. Jednocześnie poeta od początku odpowiada na to pytanie. Odpowiedź jest przekazana już w tytule wiersza, a słowa: „bagnet na broń” występują w wierszu wielokrotnie, przyjmując formę mobilizacyjnego wykrzyknienia.

Charakter utworu „Bagnet na broń” jest jednoznaczny – podmiot liryczny wzywa wszystkich Polaków do podjęcia walki z hitlerowskim najeźdźcą. Broniewski nie wyróżnia żadnej z warstw społecznych czy zawodowych, nie zwraca się ani do młodych, silnych mężczyzn, ani do oficerów wojskowych. Tytułowy „bagnet” powinien chwycić każdy, kto w jakikolwiek sposób utożsamia się z Polską, kto jest jej obywatelem. Broniewski zdaje sobie sprawę, że poeta również powinien zbrojnie walczyć o wolność ojczyzny, wersy: „poeto, nie w pieśni troska. / Dzisiaj wiersz – to strzelecki rów” kieruje do wszystkich artystów, wzywając ich do podporządkowania się rozkazom oficerów wojskowych.

Utwór „Bagnet na broń”, będąc poetyckim wezwaniem do zbrojnej walki, ma charakter uniwersalny. Broniewski przypomina o podstawowych wartościach i ponadczasowych prawach każdego człowieka: prawie do wolności, do bezpieczeństwa, do decydowania o sobie. Jednak przede wszystkim, poeta przypomina o obowiązkach, które społeczeństwo ma wobec ojczyzny: obowiązku działania na rzecz dobra Polski i mobilizacji w celu obrony kraju – nawet za cenę poświęcenia własnego życia.

Wymowa wiersza jest uniwersalna – utwór traktuje o ponadczasowych wartościach i prawach człowieka. Podmiot liryczny roztacza przed czytelnikiem niepokojącą wizję – Polska (nazwana w wierszu „domem”) jest zagrożona i niszczona przez najeźdźców, którzy swoim przybyciem wyrywają rodaków ze snu.

Liryk jest poetyckim apelem Broniewskiego, w którym wzywa rodaków do podjęcia czynnej i odważnej walki o wolność ojczyzny. Poeta dotyka świadomości czytelników, uprzytamniając im ich obowiązek troski o własną ojczyznę, wydaje również wyrok na najeźdźców: „za tę dłoń podniesioną na Polskę – kula w łeb!”.