Demokracja - Demokracja bezpośrednia - wady i zalety

Aby w ogóle rozpatrywać wady i zalety demokracji bezpośredniej, należy przytoczyć znaczenie słowa demokracja. Ta forma systemu władzy była popularna już w starożytnej Grecji, skąd pochodzi samo słowo „demokracja”.

Wiadomo, że pojęcie to oznacza władzę ludu. Jest to rodzaj systemu politycznego, w którym obywatele sprawują władzę bezpośrednio poprzez głosowanie w referendum. Pozwala to na inicjowanie pożądanych ustaw. Możliwość udziału i oddanie głosu mają wszyscy uprawnieni do tego obywatele. Od ich wolnej woli zależy uczestnictwo w tego rodzaju wydarzeniu politycznym. Uprawnieni obywatele mają także możliwość zgłoszenia sprzeciwu w stosunku do obowiązującego już prawa (weto), bądź też zwołania referendum w celu jego uchwalenia. Te atrybuty demokracji bezpośredniej nie mają na celu wyeliminowania władzy sprawowanej przez parlament, ale służą do jej uzupełnienia.

Niewątpliwą zaletą jest fakt, iż w przypadku opierania się systemu politycznego na zasadach demokracji bezpośredniej obywatele danego państwa mają realny i faktyczny wpływ na tworzenie nowych ustaw oraz na zmiany w już obowiązujących przepisach. Dużym plusem także jest udział obywateli w życiu politycznym nie tylko w czasie wyborów, ale w dowolnym momencie. Pomaga to w znacznym stopniu kontrolować i oceniać wszystkie instytucje państwowe. Ponadto, w trakcie referendum może zostać podniesionych kilka różnych problemów, co pozwoli na podjęcie większej liczby decyzji jednocześnie. Taki stan rzeczy pozwala zaoszczędzić czas i pieniądze. Także nie jest konieczne przeprowadzanie wyborów, gdyż obywatele poprzez atrybuty demokracji bezpośredniej mogą decydować we wszelkich kwestiach, bez potrzeby posiadania reprezentantów.

W przypadku stosowania zasad ustroju demokracji bezpośredniej występuje także czynnik psychologiczny – obywatele są w stanie zaangażować się oraz zjednoczyć w konkretnym celu, jednocześnie utożsamiając się z państwem, w którym żyją. Przeprowadzanie referendum ma także wpływ na świadomość obywateli oraz zdecydowane poprawienie stopnia znajomości obowiązujących przepisów prawnych. Konieczność zgłębienia konkretnego tematu oraz poszerzenie wiedzy z danego zakresu przekłada się na stopień ogólnej wiedzy o państwie i prawie. Do zalet tego systemu należy też zaliczyć znaczący wzrost zainteresowania w stosunku do lokalnej oraz ogólnokrajowej polityki. Stosowanie elementów demokracji bezpośredniej ma na celu także zredukowanie korupcji w państwie oraz lobbingu. Jest znaczące przy tworzeniu przejrzystych i zrozumiałych przepisów prawnych.

Główną wadą systemu demokracji bezpośredniej jest kwestia poziomu kompetencji przy sprawowaniu władzy poprzez społeczeństwo – obywatele muszą podjąć decyzje dotyczące państwa, bez względu na posiadaną wiedzę z danego zakresu. Kolejnym problemem jest poziom tolerancji w społeczeństwie – w przypadku jego braku, istnieje zagrożenie, iż zostaną podjęte postanowienia krzywdzące mniejszości narodowe, wyznaniowe itp. Do wad należy także zaliczyć bierność i pasywność obywateli i ich niechęć do udziału w politycznych przedsięwzięciach. Na ten stan rzeczy duży wpływ ma, między innymi, zła sytuacja gospodarcza lub polityczna w kraju (na przykład zamach wojskowy lub zależność mediów). Łatwość przekonania społeczeństwa poprzez stosowanie wzniosłych haseł oraz intensywnej kampanii agitacyjnej również stanowi zagrożenie wobec obiektywnego rozpatrzenia problemu i podjęcia roztropnej decyzji. System demokracji bezpośredniej sprawdza się przede wszystkim w państwach, których powierzchnia terytorialna nie jest zbyt rozległa. W przypadku państw o większej powierzchni przeprowadzenie referendum wymaga dużego nakładu kosztów.

Podsumowując, system oparty na zasadach demokracji bezpośredniej posiada zarówno wiele zalet, jak i wad. Obecnie nie funkcjonuje w swej pierwotnej formie. Najbardziej zbliżony do demokracji bezpośredniej ustrój obowiązuje na terenie Szwajcarii i Australii.