Demokracje nieskonsolidowane, demokracja nieskonsolidowana - definicja, przykłady, charakterystyka

Demokracja nieskonsolidowana to rodzaj ustroju państwowego, który charakteryzuje się krótkim terminem obowiązywania. Oznacza to, że system demokratyczny został przyjęty stosunkowo niedawno. Założenia nurtu liberalistycznego nie są całkowicie utrwalone w danym państwie, przyjęto w nim natomiast podstawowe postulaty demokratyczne, takie jak wolność wyboru swego przedstawiciela, podział władz, ochrona praw obywatelskich.

Większość krajów mających ustrój polityczny zaliczany do państw demokracji nieskonsolidowanej, wybiera prezydencką formę rządów. Od tej reguły istnieją wyjątki. Ogólnie rywalizacja wyborcza toczy się w systemach wielopartyjnych, którym brakuje ustabilizowania. Są instytucje, które nie pochodzą z wyboru (wojsko lub związki zawodowe) oraz instytucje publiczne, uczestniczące w życiu publicznym, których członkowie są wybierani. W przypadku demokracji nieskonsolidowanej standardy dotyczące liberalnego ujęcia nie zmonopolizowały dotychczas norm życia publicznego. Jednocześnie następują częste zmiany wzorów rywalizacji politycznej – każdorazowo w przypadku elekcji sytuacja wygląda inaczej.

Należy dokonać podziału demokracji nieskonsolidowanej na dwie grupy państw. Pierwsza z nich, do której należy także Polska, to państwa posiadające wszystkie cechy charakterystyczne dla demokracji skonsolidowanej, oprócz dłuższego okresu obowiązywania ustroju. Przykładowo do grupy tej zalicza się: Czechy, Słowenię, Węgry, Litwę lub RPA. Instytucje demokracji przedstawicielskiej są wysoko rozwinięte, obowiązuje zasada rozdzielenia władzy wykonawczej, ustawodawczej i sądowniczej, prawa człowieka podlegają ochronie prawnej, armia została poddana kontroli cywilnej. Ustrojem obowiązującym jest demokracja przedstawicielska, bazująca na proporcjonalności prawa wyborczego. Z reguły wygrywają partie polityczne o umiarkowanym programie, partie radykalne mają zdecydowanie niewielki wpływ na politykę w państwie. Kwestia przeobrażania się tych państw w systemy demokracji skonsolidowanej jest zależna tylko od upływu czasu.

Do drugiej grupy należy zaliczyć państwa, w których tradycje demokratyczne są wysoko rozwinięte oraz funkcjonuje system wielopartyjny, natomiast władzę sprawuje siła niepochodząca z wolnych wyborów. Powoduje to potencjalne zagrożenie dla funkcjonowania demokracji. Przykładem może być Turcja, Indie oraz większość państw Ameryki Łacińskiej, w których miał miejsce przewrót wojskowy jako następstwo fatalnej sytuacji gospodarczej w danym kraju. W krajach tych miała miejsce rywalizacja między przedstawicielami poszczególnych partii politycznych oraz czasowe zawieszenie obowiązywania reguł demokratycznych – zastępowanych czasami przez represje ludności.

Demokracje nieskonsolidowane charakteryzują się koniecznością funkcjonowania w warunkach trudnych pod względem ekonomicznym, a także społecznym. Występuje wzrost bezrobocia, pogorszenie warunków życiowych oraz inne objawy załamania ekonomicznego. Ma miejsce również walka polityczna, zagrażająca stabilności politycznej wewnątrz państwa. Problemy występują także w postaci postępującej korupcji, rozwijającej się walki o przychylność medialną, zwycięża populizm i demagogia. Ponadto można zauważyć konflikty na tle rasowym, etnicznym lub religijnym, nie bez wpływu pozostaje kwestia dużego wpływu historii, szczególnie w państwach postkomunistycznych.