Demokracja parlamentarna - cechy, charakterystyka, przykłady. Demokracja parlamentarna w Polsce

Demokracja ma swoje korzenie w cywilizacjach starożytnych Grecji i Rzymu. Ustrój demokratyczny obowiązuje w większości państw współczesnego świata. Polega on na sprawowaniu władzy przez społeczeństwo.

Najczęściej spotykaną jego formą jest model demokracji parlamentarnej, stanowiący odmianę demokracji pośredniej. Obywatele mający uprawnienia do głosowania, wybierają swoich przedstawicieli w wolnych wyborach do parlamentu. W Polsce w skład parlamentu wchodzą posłowie (sejm) i senatorowie (senat). Liczba przedstawicieli zależy od głosowania na poszczególne partie polityczne. Partia mająca największe poparcie w wyborach, ma w parlamencie większość swoich reprezentantów. Konieczność wystosowania najbardziej zachęcającego programu politycznego stwarza konkurencję pomiędzy poszczególnymi ugrupowaniami i skłania je do większej kreatywności, a zarazem – racjonalności w przygotowywaniu programu.

Demokracja parlamentarna ukształtowała się jako system polityczny już w XV wieku, chociaż jej początki można zauważyć już w przypadku średniowiecznej monarchii stanowej. Monarchia stanowa polegała na zależności panującego monarchy od zaakceptowania proponowanych przez niego reform politycznych lub gospodarczych przez szlachtę i duchownych. Możliwość odrzucenia ustawy przez te dwa stany miała ogromny wpływ na kierunek rządów. Do rozwoju demokracji parlamentarnej przyczynili się także w późniejszym okresie przedstawiciele okresu oświecenia – K. Monteskiusz, J. Locke oraz J.J. Rousseau.

Monteskiuszowski trójpodział władzy, polegający na rozdzieleniu trzech podstawowych  aparatów władzy (władza ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza), stanowi obecnie jedną z czołowych zasad demokratycznych. W myśl tej zasady władza ustawodawcza tworzy przepisy prawne, władza wykonawcza jest odpowiedzialna za ich realizację oraz prowadzenie polityki zagranicznej, a sądownicza – dba o przestrzeganie prawa oraz monitoruje zgodność nowopowstałych aktów prawnych z innymi ustawami i konstytucją. Także przedstawiona przez myślicieli teoria umowy społecznej gwarantuje sprawowanie władzy przez lud (jako suwerena) poprzez możliwość oddania głosu według własnego uznania i poglądów politycznych.

Jednym z niebezpieczeństw wynikających z wprowadzenia ustroju opartego na zasadach demokracji parlamentarnej jest skłonność jednostki do podążania za populistycznymi opiniami. Partie polityczne mogą obiecać wiele, a po wynikach wyborów nie wypełnić owych obietnic. Instrumentami mającymi uchronić społeczeństwo przed nadużywanie władzy przez wybranych reprezentantów są inne możliwości do uczestniczenia w życiu politycznym, pomiędzy okresami wyborów, takie jak: przysługujące prawo inicjatywy ustawodawczej, listy otwarte i petycje.