Demokracja w USA - Trójpodział władzy w USA. Historia, charakterystyka

Ustrój Stanów Zjednoczonych opiera się na systemie demokratycznym, w którym niezwykle istotną rolę odgrywa zasada Monteskiuszowskiego trójpodziału władzy. Rozgraniczenie to, wprowadzone przez francuskiego teoretyka, przedstawiciela oświeceniowego nurtu liberalistycznego, jest zawarte w amerykańskiej ustawie zasadniczej, czyli Konstytucji Stanów Zjednoczonych z 4 marca 1789 roku. Najważniejszą zasadą demokracji jest rozdzielenie i równoważenie się władzy wykonawczej, ustawodawczej i sądowniczej. Te trzy podstawowe sfery funkcjonowania państwa w aspekcie politycznym stanowią kluczowe kryteria przy ustanawianiu zasad i tworzeniu prawa w Stanach.

Władza wykonawcza sprawowana jest przez prezydenta, który jednocześnie jest głową państwa, szefem rządu i administracji oraz reprezentuje państwo na arenie polityki międzynarodowej. Zarówno prezydent, jak i wiceprezydent wybierani są w wyborach pośrednich na okres czteroletniej, raz powtarzalnej kadencji. Wyboru prezydenta dokonują elektorzy z poszczególnych stanów, ich liczba odpowiada ilości członków Kongresu z konkretnego stanu. Elektorzy są wybierani w wyborach pośrednich, o ich wyborze decyduje stanowa legislatywa, co powoduje, iż jest możliwość, aby wybory prezydenckie wygrał kandydat, który uzyskał mniej głosów w głosowaniu powszechnym, ale miał przewagę w trakcie głosowania elektorskiego. Rząd powołuje prezydent po zaaprobowaniu Senatu.

Władza ustawodawcza należy do Kongresu, składającego się z dwóch izb – Izby Reprezentantów (dwuletnia kadencja, w skład Izby wchodzi 435 członków wyłonionych w wyborach powszechnych i bezpośrednich, a liczba reprezentantów z każdego stanu jest proporcjonalna do liczby jego mieszkańców) oraz Senatu. Senatorowie są wybierani na nieograniczony okres czasu, każdy stan posiada dwóch reprezentantów. Na czele każdego stanu stoi gubernator, który jest odpowiedzialny za wykonywanie władzy.

Władza sądownicza jest niezależna i niezawisła, na jej czele stoi Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych, który jest naczelnym organem sądowniczym i do jego zadań należy analiza zgodności ustaw z Konstytucją. Ponadto wymierzanie sprawiedliwości należy również do sądów federalnych. System sądownictwa opiera się na systemie anglosaskim common law, korzystającym z ustaw oraz ustanowionych precedensów, za wyjątkiem stanu Luizjana, gdzie obowiązuje system civil law. Czynne prawo wyborcze przysługuje obywatelom, którzy ukończyli 18 lat.

W historii politycznej Stanów zjednoczonych tylko jeden prezydent sprawował urząd dłużej niż osiem lat, był to Franklin Delano Roosevelt (w latach 1933-1945). Stany Zjednoczone swą potęgę ekonomiczną w pewnym stopniu zawdzięczają surowemu przestrzeganiu zasady rozdzieleniu władzy i niezależności każdej ze sfer. Jako modelowe wręcz państwo demokratyczne, nieprzerwanie trwające w tym ustroju od początków swojego istnienia, pokazują, iż system oparty na zasadach liberalnych i demokratycznych sprawdza się w praktyce. Konstytucja Stanów Zjednoczonych gwarantuje także wolności i prawa obywateli oraz ich równość w stosunku do prawa i wymiaru sprawiedliwości, każda jednostka jest traktowana w identyczny sposób.