Doktryna polityczna a program polityczny - porównanie i charakterystyka pojęć

Programy polityczne tworzone są przez partie polityczne, ale nie tylko, gdyż mogą stać się także udziałem organizacji społecznych. Stanowią one najbardziej konkretną formę doktryny politycznej, która z kolei stanowi konkretyzację ideologii politycznej, czyli najbardziej ogólnego zbioru myśli i poglądów na temat funkcjonowania współczesnego państwa. Podstawową i główną różnicą pomiędzy programami politycznymi a doktrynami, których są pochodną, jest właśnie stopień konkretyzacji poglądów w nich opisanych.

Każdy punkt programu politycznego, każdy zawarty w nim postulat, który powinien założeniu odpowiadać na konkretny problem polityczny, ma stanowić wyraz dla konkretnego poglądu zawartego w doktrynie politycznej. Najlepiej zilustrują to przykłady. Warto przytoczyć najbardziej aktualny we współczesnym świecie podział na doktryny prawicowe, lewicowe i centrowe. Partie polityczne wyznające doktrynę o charakterze prawicowym, głoszą konserwatyzm w sferze moralności i przywiązanie do wiary katolickiej. Odzwierciedleniem tego w ich programach byłyby postulaty radykalnie negatywnego stosunku państwa do małżeństw homoseksualnych czy aborcji, a także pomoc państwa dla Kościoła katolickiego. Doktryny lewicowe promują – przykładowo – postulat szeroko rozumianej sprawiedliwości społecznej, dlatego też w programach partii lewicowych znaleźć można wizję rozbudowanej opieki socjalnej dla jednostek, wysokiej składki na ubezpieczenie zdrowotne czy wyższej stawki podatku dochodowego dla najbogatszych.

Z kolei czerpiąc, dla zobrazowania problemu, z innego podziału doktryn na elitarne i egalitarne, można wyobrazić sobie, że partia polityczna wyznająca elitaryzm, nie umieściłaby nigdy w swoim programie punktu o wyższym opodatkowaniu najbogatszych.