Liberalizm - co to jest liberalizm? Definicja, charakterystyka, założenia liberalizmu

Liberalizm to styl myślenia wywodzący się z XVII-, XVIII-wiecznej Europy Zachodniej. Stawia on w centrum jednostkę ludzką oraz jej wolność. Człowiek, właśnie jako jednostka indywidualna, uznawany jest za rozsądnego z natury (racjonalistycznego). Korzystając z należnej mu wolności, powinien mieć swobodę działania i prawo do samostanowienia i decydowania o sobie. Granicą wolności jednostki jest wolność drugiego człowieka. Konsekwencją tak rozumianej wolności musi stać się odpowiedzialność za dokonywane wybory. Liberalizm stoi u podstaw systemów praw człowieka. Dobro jednostki powinno być zasadniczym celem działania organów publicznych.

Poza wolnością, podstawową kategorią liberalizmu jest równość ludzi wobec siebie. Ludzie rodzą się równi i mają równe prawo do korzystania z nabytej wraz z urodzeniem wolności. Jednakże sposób korzystania z niej jest zależny od indywidualnych cech jednostki i w ten sposób rodzi się zróżnicowane społeczeństwo.

Koncepcja liberalizmu wyszła poza filozofię i rozszerzyła się na wiele aspektów życia publicznego, takich jak polityka, społeczeństwo czy ekonomia. Społeczeństwo jest przez liberałów postrzegane jako suma jednostek bądź grup społecznych o przeciwstawnych interesach (pluralizm). Zróżnicowanie wiąże się z nierównościami ekonomicznymi, związanymi z wolnością sumienia i wyborem stylu życia. Państwo powinno powstrzymać się od ingerencji w sferę życia prywatnego obywatela. Liberalizm w gospodarce odrzuca ograniczenia narzucane przez państwo i opowiada się za wolną konkurencją i koncepcją „państwa minimum”.

Liberalizm polityczny początki swoje wywodzi z poglądu o wyższości interesu jednostek nad interesem monarchy. Jednostka posiada prawa polityczne, a państwo musi stworzyć instytucje do ich egzekwowania. Politycznemu liberalizmowi nieobca jest koncepcja umowy społecznej, czyli współtworzenia prawa i państwa przez obywateli i władze publiczne. Ingerencja państwa w gospodarkę i życie jednostek powinna być ograniczona.

Skrajną postać liberalizmu w polityce stanowi libertarianizm, według którego państwo powinno ograniczyć się do roli „stróża nocnego”.