Liberalizm polityczny - definicja, charakterystyka, przedstawiciele

Liberalizm jako nurt filozoficzny oraz polityczny miał wielu przeciwników, jednakże nawet wśród zwolenników zdarzały się dość szeroko zakrojone różnice światopoglądowe. Skrajne nieporozumienia miały miejsce w każdym aspekcie teorii, aczkolwiek pod względem politycznym poszczególne frakcje niemalże negowały istnienie oponentów poprzez kreowanie haseł sprzecznych ze sobą całkowicie. Zdarzało się, że jedyną tezą łączącą przeciwników była wolność człowieka jako hasło przewodnie dla całej twórczości epoki oświecenia, tworzące nić łączącą rozmaite odłamy.

Identyczna sytuacja miała miejsce w ujęciu politycznym nurtu. Liberalizm polityczny od samego początku swojego istnienia opierał się na współistnieniu różnych poglądów, a wszyscy przedstawiciele je głoszący nazywali się „liberałami”. Wolność człowieka była bezsprzecznym postulatem każdej z tych grup. Rozłam pojawiał się przy okazji rozpatrywania potencjalnej jednostki lub kolektywu skupiającego władzę.

Reprezentanci liberalizmu arystokratycznego postulowali zachowanie wysokiego cenzusu majątkowego i cenzusu pochodzenia, opowiadali się za monarchią konstytucyjną i parlamentarną, nie sprzeciwiali się podziałowi władzy. Czołowymi przedstawicielami tego odłamu byli J. Locke i Monteskiusz. Sprzeciwiali się oni przede wszystkim demokracji politycznej i społecznej, podpierając się tezą, iż człowiek jest chciwy, więc bogaci będą rządzić dobrze, bo stać ich na bycie honorowymi.

Nurtem, który stał w opozycji do ruchu liberalizmu arystokratycznego, był liberalizm radykalno-demokratyczny. Przyjmował on za hasło przewodnie koncepcję umowy społecznej. Jego reprezentanci byli zagorzałymi zwolennikami suwerennego ludu. Największym prekursorem nurtu stał się J.J. Rousseau. Popierał on rządy demokratycznego ludu,  całkowite obalenie monarchii, zniesienie przywilejów związanych z pochodzeniem oraz posiadanym majątkiem.

W ramach liberalizmu politycznego funkcjonował także liberalizm mieszczański oraz republikański (Immanuel Kant był jednym z reprezentantów tego odłamu). Jednak najbardziej rozpowszechniona formą oświeceniowego liberalizmu politycznego stał się w drugiej połowie XIX wieku liberalizm demokratyczny stworzony przez J.S. Milla. Liberalizm demokratyczny opierał się w dużej mierze na proklamowanej przez Milla teorii rewizjonistycznej.

Powstał także liberalizm konserwatywny, przestrzegający przed zbytnim zafascynowaniem ideami ustroju demokratycznego, a z drugiej strony – stojący w opozycji do liberalizmu socjalnego.