Liberalizm - własność i wolność w liberalizmie - charakterystyka

Liberalizm to nurt filozoficzny, społeczny, kulturowy, ekonomiczny i polityczny, rozwijający się w epoce oświecenia. Obrazował indywidualistyczną koncepcję świata, jego przedstawiciele głosili wyższość poznawania świata za pomocą rozumu i doświadczenia. Z założenia ideologia ta nawiązywała w wielu aspektach do epoki starożytności. Czołowymi przedstawicielami doktryny byli: J. Locke, Monteskiusz, J.S. Mill, A. Smith, których dzieła oraz poglądy naukowe i filozoficzne stanowią nieodłączny element współczesnego życia politycznego i gospodarczego. Nurt zawierał postulaty dotyczące zniesienia ustroju feudalnego, walki z dominacją religii i kościoła, zniesienie monarchii i władzy absolutnej, wprowadzenie systemu demokratycznego i trójpodziału władzy. Wszystkie te postulaty stanowią definicję teorii liberalizmu. Jednakże hasłem przewodnim jest wolność.

Podstawową, najważniejszą i zasadniczą myślą teorii liberalizmu było pojęcie wolności jednostki. Człowiek powinien być wolny na każdej płaszczyźnie życiowej, mieć prawo do zrzeszania się, wolności sumienia, wyboru, słowa, religii, poglądów. Prawo nie powinno jednostki ograniczać, jedynie wskazywać drogę. Rola państwa powinna zostać ograniczona do spełniania funkcji kontrolnej i administracyjnej, zapewniającej społeczeństwu ład, ale nie ingerującej w jego życie. Każdy powinien móc decydować o sobie samym, dopóki swoim postępowaniem nie wyrządza krzywdy innemu człowiekowi. Wolność jest najważniejszą wartością ludzką, nic nie powinno jej w żaden sposób ograniczać.

Idea wolności jednostki i równości wszystkich obywateli wobec prawa stanowi przejaw podobieństwa, występujący we wszystkich odłamach doktryny. Pomimo zasadniczych rozbieżności w postrzeganiu świata oraz celowości i racjonalności głoszonych zasad, wszelkie nurty liberalne proklamowały wolność jednostki, szczególnie w ujęciu praw społecznych. Jednakże drugą niezwykle ważną kwestią była wolność posiadania w stosunku do państwa. Liberalizm postulował przypisanie jednostce nieograniczonego prawa do władania rzeczami, prowadzenia działalności gospodarczej w sposób swobodny, a także – całkowicie wolny rynek. Gospodarka powinna być prowadzona na zasadach antymonopolistycznych, kartele powinny zostać zabronione. Według filozofów nurtu, jedynie wolny rynek i działania innowacyjne jednostek mogą pobudzić gospodarkę i sytuację ekonomiczną danego państwa. Organy i instytucje państwowe powinny skupić się na wspieraniu gospodarki wolnorynkowej, jednocześnie zapewniając obywatelom podstawowe usługi (np. zabezpieczenie publicznego dostępu do służby zdrowia) w sektorach, które nie będą mogły być w pełni sprywatyzowane.