Liberalizm klasyczny - definicja, charakterystyka, twórcy

Liberalizm klasyczny to jeden z odłamów nurtu liberalizmu, filozofii powstałej w epoce oświecenia, skupiającej się na niemalże każdym aspekcie życia politycznego, religijnego, społecznego i gospodarczego. Jego wybitni przedstawiciele i ich dzieła dotyczące życia politycznego, społecznego i gospodarczego stanowią dzisiaj podstawę do refleksji na temat wolności człowieka, polityki demokratycznej oraz zasad związanych z gospodarką wolnorynkową. Z ruchu tego wywodzi się także nurt rewizjonistyczny oraz neoliberalizm.

Okres rozwoju liberalizmu klasycznego przypadł na okres XVIII wieku, był on ściśle związany z okresem oświecenia. Jego największy rozwój przypada na czas zakończenia rewolucji francuskiej, trwał zaś do końca XIX wieku. Postulatami, o które walczono, było zmniejszenie wpływu Kościoła i religii na życie jednostek, zniesienie monarchii absolutnej, zlikwidowanie przywilejów związanych z cenzusem pochodzenia i majątku, a także zagwarantowanie równości wszystkich obywateli przed prawem w państwie.

Metodą do osiągnięcia celu miało być wprowadzenie rządów demokratycznych, opartych na jednej podstawowej ustawie – konstytucji, w której zawarto by wszelkie prawa przysługujące obywatelom oraz obowiązki, które muszą zostać przez nich spełnione. Mogłoby się tak stać w przypadku zastąpienia dotychczasowego ustroju monarchistycznego rządami parlamentarnymi. Także rozdzielenie władzy ustawodawczej, wykonawczej sądowniczej miałoby dodatni wpływ na rozwój ustroju demokratycznego. W ujęciu gospodarczym należało znieść przywilej monopolizacji rynku i zlikwidować ustrój korporacyjny, aby zdrowa konkurencja między przedsiębiorcami decydowała o ich rozwoju. Ogólnie państwo powinno być odpowiedzialne za usuwanie barier stawianych przedsiębiorcom.

W liberalizmie klasycznym niemalże automatycznie można było zaobserwować rozdźwięk pomiędzy jego aspektem umiarkowanym (przede wszystkim w krajach anglosaskich i protestanckich) i radykalnym (państwa romańskie i będące pod dużą dominacją wiary katolickiej), czyli jakobinizmem.

Ruch rewizjonistyczny, którego twórcą był John Stuart Mill, wykreował się na łamach liberalizmu klasycznego w XIX wieku. Rewizja poglądów politycznych dotyczyła dość sceptycznego stosunku liberalizmu klasycznego do demokracji, natomiast w przypadku ekonomicznych teorii nurtu wzięto pod uwagę kwestie leseferyzmu, które nie spotkały się z uznaniem rewizjonistów. Także zasada braku ingerowania państwa w sprawy społeczne została poddana ponownemu rozpatrzeniu – wynikiem tego procesu było powstanie liberalizmu socjalnego. Również powstały w ubiegłym wieku nurt neoliberalny swe korzenie bierze z zasad liberalizmu klasycznego.