Poglądy liberalne - charakterystyka, opis, przykłady

Liberalizm to nurt wywodzący się z epoki oświecenia, rozwijający się w XVII wieku. Postulował wolność jednostki w ujęciu filozoficznym, społecznym, politycznym i gospodarczym. Zgodnie z tymi założeniami człowiek powinien mieć prawo do wolności pod każdym względem, a rola państwa i prawa powinna ograniczać się do funkcji porządkowej. Idealnym systemem władzy jest ustrój demokratyczny, skupiony w rękach społeczeństwa, a trzy najważniejsze rodzaje władzy – czyli wykonawcza, ustawodawcza i sądownicza – powinny zostać rozdzielone. Zaprzeczeniem władzy idealnej jest model monarchii i absolutyzmu. Wybitni przedstawiciele epoki proklamowali wolność jednostki i równość wszystkich wobec siebie i obowiązującego prawa.

Wraz z ewolucją teorii można zauważyć wyodrębnienie kilku aspektów doktryny. W ujęciu politycznym byłoby to zachowanie równości wszystkich obywateli wobec obowiązującego prawa, sprowadzające się do możliwości zabierania głosu w życiu politycznym, ograniczenie cenzusu majątkowego jako jedynego kryterium do pełnienia władzy. Sądy powinny być niezawisłe i niezależne, każdy powinien zostać osądzony zgodnie ze swoimi przewinieniami, bez dyskryminacji ze względu na pochodzenie. Monarchia powinna zostać zastąpiona władzą suwerennego narodu i skupiona w rękach jego przedstawicieli.

Odejście od modelu monarchistycznego było naturalną konsekwencją niespójności oraz wadliwości systemu absolutystycznego, który nie zapewnił jednostce dostatniego bytu ekonomicznego. Wolnorynkowa gospodarka i wolność posiadania własności były kluczowymi hasłami, przejawiającymi się pośród poglądów liberalistycznych. Człowiek powinien móc prowadzić działalność gospodarczą na wolnym rynku, którego jedynym ograniczeniem byłaby zdrowa konkurencja wśród przedsiębiorców. Zakaz monopolizacji i kartelizacji stanowił głośno proklamowaną teorię liberalną.

W przypadku religii i wyznania liberalizm opowiadał się za zmniejszeniem wpływu wywieranego przez Kościół na jednostce. Filozofia ta uciekała od modelu monoteistycznego, popierała raczej ateizm i deizm. Każdy powinien mieć prawo do wolności sumienia i wyznania, możność wiary w cokolwiek bądź w zupełnie nic. Jednym z założeń nurtu było poznawanie świata za pomocą własnego rozumu i doświadczenia, refleksji nad sobą, zamiast bezgranicznej wiary w dogmaty. Według J. Locke'a człowiek rodzi się jako biała, czysta karta, którą zapisuje w trakcie przeżywania swojego życia (tzw. tabula rasa). Nie ma miejsca dla przeznaczenia czy też ingerencji boskiej, jesteśmy tylko sumą własnych błędów i doświadczeń.

Poglądy liberalne znalazły swoje odzwierciedlenie we współczesnym świecie. Na teorii powstałej wiele lat temu zbudowano współczesny świat. Filozofia liberalizmu stanowi podwaliny dla naszego systemu politycznego, na niej opierają się podstawowe założenia gospodarki, stamtąd też wywodzą się międzynarodowe prawa człowieka i obywatela.