Demokracja - Demokracja wojenna - definicja, charakterystyka, przykłady

Demokracja jako ustrój wykształciła w się w starożytnych Atenach. Przejawiała się ona podczas zgromadzeń ludowych, w trakcie których uprawnieni obywatele oddawali swój głos w kwestiach społecznych i ekonomicznych, często silnie związanych z religią i kulturą. Gwarantowało to rozwój społeczeństwa, a wspólne podejmowanie decyzji w systemie większościowym pozwalało na faktyczne sprawowanie władzy przez lud. Podobnie sytuacja wyglądała w okresie republiki rzymskiej.

Jednak na terenach zamieszkanych przez plemiona prasłowiańskie system polityczny odbiegał znacząco od demokracji ateńskiej czy też rzymskiej. Dominowała zasada demokracji wojennej, która była charakterystyczna w procesie rozwoju dla większości współczesnych krajów europejskich. Był to okres przejściowy pomiędzy ustrojem plemiennym – skupiającym stosunkowo niewielką liczbę obywateli na niezbyt rozległym terytorium – a system opartym na feudalizmie z wyodrębnioną postacią władcy (monarchy). Była to demokracja „agresywna”, gdyż jednostki (mężczyźni) głównie zajmowały się walką, grabieżami i podbojem plemion ościennych. Nie skupiano się na hodowli bydła bądź rolnictwie.

Drużynie wojowników przewodził wódz, z reguły najsilniejszy lub wykazujący się największym sprytem obywatel, którego zadaniem było zapewnienie bezpieczeństwa podległemu społeczeństwu oraz nieustanna ekspansja, przybierająca postać regularnych wojen w celu zwiększenia przestrzeni życiowej plemienia. Postać wodza ewoluowała w osobę księcia jako organu władzy patrymonialnej, która wykształciła się wśród słowiańskich małych społeczeństw. Synonimem dla księcia w języku polskim stał się wojewoda – etymologicznie wywodzący się właśnie od wojowania.

Proces rozwoju osad plemiennych zapoczątkował budowę grodów warownych, sytuowanych w sąsiedztwie zbiorników wodnych. Na terytorium Polski osada taka nazywała się opolem i zamieszkiwana była przez rody, między którymi panowały stosunki pokrewieństwa. Władzę w opolu sprawował wiec, w skład którego wchodzili wolni mężczyźni mający możliwość decydowania w sprawach osady. Na zgromadzeniach poddawano do zatwierdzenia decyzje przygotowane przez starszyznę. Z kolei w skład plemienia wchodziło kilka opoli.