Stefan Żeromski „Ludzie bezdomni”, „Przedwiośnie” - Tomasz Judym i Cezary Baryka - charakterystyka porównawcza

Cezary Baryka i Tomasz Judym są postaciami stworzonymi przez Stefana Żeromskiego. Ich sylwetki mają wiele cech wspólnych, lecz również wiele je dzieli. Różnice pomiędzy nimi spowodowane są przede wszystkim zupełnie innym charakterem otaczającego ich świata – podczas gdy Judym i cała rzeczywistość „Ludzi bezdomnych” osadzona jest w realiach początku XX wieku, „Przedwiośnie” zostało napisane dopiero w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Dzielące bohaterów kilkanaście lat w bardzo wielkim stopniu wpłynęło na ich światopogląd i filozofię rzeczywistości.

Tomasz Judym jest ubogim lekarzem, wywodzącym się z niezamożnej rodziny. Jego dzieciństwo było bardzo trudne, rządzone przez ojca – alkoholika. Wybicie się z tej warstwy społecznej umożliwiła Judymowi zamożna ciotka, która po śmierci jego matki wzięła go do siebie i opłaciła jego edukację. Judym cechuje się przede wszystkim wielkim zaangażowaniem w sprawę poprawy standardu ludzkiego życia. Poświęca temu celowi całego siebie, wyrzekając się ziemskich dóbr i przyjemności. Od młodości jest człowiekiem z misją, do której wypełnienia konsekwentnie dąży. Bohater jest uparty i zacięty, odczuwa swoisty wewnętrzny imperatyw, ciągnący go bezustannie ku aktywizmowi i ciągłej pracy. Niestety jego wysiłki okazują się daremne, ponieważ jednostka nie jest w stanie o własnych tylko siłach pokonać zastanego systemu – zwłaszcza, gdy zapędy owej jednostki łatwo można ostudzić, ponieważ charakteryzuje ją nieco słomiany zapał.

Cezary Baryka wywodzi się ze zgoła innych kręgów społecznych. Pochodzi z rodziny szlacheckiej, w której nigdy niczego mu nie brakowało. Wychowany w dobrobycie i rozpieszczany przez matkę bohater przez długi czas nie zdaje sobie sprawy z panującego wokół niego porządku. Jest postacią pełną wigoru i buntu, zrodzonego jednak chyba po części z nudy i wielkopańskiego zblazowania. Jego rewolucyjne zapędy są próbą wywarcia wpływu na ogół społeczeństwa oraz zmiany własnego życia, nadania mu głębszego sensu. „Przedwiośnie” nie opisuje rezultatów starań Baryki, lecz znany jest nam faktyczny przebieg historii.

Obaj bohaterowie zajmują się w życiu poszukiwaniem właściwej dla nich drogi. Judym posiada wbudowany imperatyw czynienia dobra, lecz nie ma w sobie potrzebnej dozy prawdziwego zaangażowania. Jego zapał zostaje szybko ostudzony, kiedy napotyka przeszkody. Baryka jest typem buntownika – jego życie wymaga podejmowania świadomych decyzji, które mogą być ocenione jako prawidłowe lub nie, lecz z pewnością są świadectwem świadomości rzeczywistości.

Zarówno Judym, jak i Baryka walczą o lepszą przyszłość. Judym widzi ją w kulcie pracy i poświęceniu, natomiast Baryka w rewolucji i szturmie. Można jednak powiedzieć, że bohaterowie są sobie bardzo bliscy pod względem duchowym – obaj chcą zmienić otaczającą ich rzeczywistość.