Aleksander Fredro - wiersze, utwory, dzieła. Ogólna charakterystyka twórczości Fredry

Życie Aleksandra Fredry należało z pewnością do ciekawych i godnych notki biograficznej. Wychowany na wsi, po śmierci matki przenosi się do Lwowa. Jako nastolatek wstępuje do wojska, tworzy swoje pierwsze juwenilia, w późniejszych latach bierze udział w Wiośnie Ludów, pomiędzy tymi wydarzeniami żeni się i doczekuje dzieci. Zostaje hrabią oraz honorowym obywatelem miasta Lwowa. Cały czas pisze swoje dzieła, dużo podróżuje. Umiera w 1876 roku w wieku osiemdziesięciu trzech lat.

Biorąc pod uwagę epoki literackie, Fredro sytuuje się w romantyzmie, jednak jego dzieła niewiele maja wspólnego z tym nurtem. Świadomość pisarza wyrosła przede wszystkim z doby oświecenia i z tym nurtem się utożsamiał. Fakt ten powodował, iż ówcześni mu twórcy romantyczni zarzucali mu nieprzejmowanie się sprawami narodowymi i brak patriotyzmu. Fredro miał jednak swój pogląd na owe sprawy i do końca pozostał wierny swojej wizji literatury.

Hrabia znany jest przede wszystkim ze swej twórczości komediowej. Jego najsłynniejsze utwory, takie jak „Zemsta” czy „Śluby panieńskie”, powstały między rokiem1818 a 1835. Wtedy niezrażony krytykami i niepowodzeniami mógł w pełni rozwinąć skrzydła swojego talentu.

Jednak kiedy rozpoczęły się nagonki na pisarza oraz wysuwano coraz to nowe zarzuty na temat braku patriotyzmu, hrabia musiał wyjechać za granicę. Dopiero po powrocie – około roku 1855 – wznawia swoją działalność i komponuje takie utwory jak, na przykład, „Wielki człowiek do małych interesów”.

Romantycy dlatego tak ostro podchodzili do twórczości Fredry, gdyż uważali, że kpina, żart i swoboda są nie na miejscu w sytuacji, kiedy losy kraju są niepewne oraz istnieje konieczność podnoszenia ducha narodowego. Literatura miała służyć wtedy „słusznej sprawie”, a na pierwszy plan wysuwała się zawsze ojczyzna. Tematyka odbiegająca od idei patriotycznych poczytywana była jako lekceważenie spraw najistotniejszych, a nawet sprzeniewierzanie się swojemu krajowi.

Fredro jednak pisał takie utwory, w których czuł się najlepiej: były to komedie, satyry, żartobliwe wierszyki. Celna obserwacja wad społeczeństwa, połączona z talentem do opowiadania plastycznych historii, a także nieprzeciętnym, inteligentnym humorem stanowiła mieszankę wybuchową, która rozdrażniała niejednego romantyka.

Pisarz nie uciekał od polemiki z twórcami epoki, swoje utwory kształtował tak, by dawały one wyraz jego spojrzeniu na ówczesną sytuację polityczno-ideologiczną. Cenił obyczaje szlacheckie, „małe ojczyzny”, pogodę ducha, a także błyskotliwą ironię. Stwierdzał, że można pisać rzeczy wielki, niekonieczne odwołując się do stylu patetycznego i martyrologii. Uważał, że śmiech jest równie waży jak łzy, rozładowuje atmosferę i zapobiega wpadaniu w fałszywe cierpiętnictwo.

Klasyk polskiej komedii – jak nazywa się hrabię Fredro – najbardziej znany jest z „Zemsty”, wielokrotnie wystawianej na deskach różnych teatrów, a także ekranizowanej. Jest to opowieść o romansach, miłostkach, zazdrości i pazerności. Galeria postaci – jak Papkin, Cześnik Raptusiewicz czy Rejent Milczek – na stałe weszła do kanonu najbardziej charakterystycznych postaci w literaturze polskiej.

„Śluby panieńskie, czyli magnetyzm serca” to druga, szeroko znana komedia. To z niej pochodzi słynne przyrzeczenie Anieli i Klary o wiecznym panieństwie i niechęci do wchodzenia w związki małżeńskie.

Jednak Fredro to także poeta. „Małpa w kąpieli”, „Paweł i Gaweł”, „Zysk i strata” to do dziś cytowane utwory,  o których autorstwie nie zawsze się pamięta.