G.W.F. Hegel - filozofia, poglądy

Georg Wolfgang Friedrich Hegel był pochodzącym ze Szwabii filozofem, który żył i tworzył w XIX wieku. Jego system filozoficzny zdobył ogromną popularność nie tylko w ojczyźnie myśliciela, ale na całym świecie.

Celem filozofa było ujęcie wszystkich zagadnień, które poruszała filozofia i znalezienie jednej zasady, według której można było je uporządkować i rozwiązać.

Jednym z fundamentów filozofii Hegla było stwierdzenie, że rzeczy są wytworami myśli, która jest pierwotna. Właśnie w tej  „pierwotności” należy doszukiwać się początku bytu, jego pierwotnej natury. Uważał również, iż zarówno myśl, jak i byt, są natury logicznej. Mają one wspólny mianownik, jest nim pojęcie. To ono właśnie łączy byt i myśl. Własności ogólne miały pierwszeństwo przed jednostkowymi. Zaskakujące było też pojmowanie prawdy według Hegla, który twierdził, że jedynie wygłaszanie sądu o całości bytu może być prawdziwe. Dodatkowo filozof uważał, że byt jest zmienny. Całość owych rozważań można ująć pod jedną nazwą: „idealizmu ewolucyjnego”.

Interesująca również była heglowska metoda dialektyczna, w myśl której każdemu twierdzeniu odpowiada przeczenie. Zarówno jedno, jak i drugie są prawdziwe. Twierdził, iż każdej tezie odpowiada antyteza, a efektem końcowym ich konfrontacji jest synteza. Przejście od tezy do antytezy było dodatkowo dla filozofa oznaką rozwoju.

Hegel nie uważał, że myśl oderwana jest od rzeczywistości. Zestawił w ten sposób różne zagadnienia, np. związane z logiką, kulturą czy państwem.

Byt według Hegla miał dwie postacie. Jedną z nich była przyroda, drugą – duch. Pamiętać należy, że pierwotną postacią bytu jest pojęcie. Filozof uznawał, że duch jest syntezą przyrody i idei, od której ta pierwsza się oddzieliła. Temat owych trzech postaci, jakie przyjmuje byt, poruszają logika, filozofia przyrody oraz filozofia ducha.

Heglowska filozofia ducha dowodziła, że dzieli się on na dwie postacie: ducha subiektywnego i obiektywnego. Dopiero ich synteza jest duchem absolutnym. Duch obiektywny przejawia się w takich dziedzinach jak państwo, prawo lub moralność. Ducha absolutnego można dostrzec w religii, sztuce i filozofii.

Zaskakujące było spojrzenie filozofa na instytucję państwa. Była to według niego najwyższa, nadrzędna forma ustroju, która powstała w wyniku rozwoju ducha obiektywnego. Państwo stało ponad jednostką, mało tego – pełniło nadrzędną rolę wobec społeczeństwa. Naród był jedynie skutkiem działania ducha, którym ów się posługiwał. Uczony wydzielił cztery okresy, podczas których duch ewoluował. Mowa o okresach: wschodnim, greckim, rzymskim i germańskim.

Wiele miejsc poświęcał Hegel rozważaniom na temat piękna, które było przejawem działania ducha absolutnego. W pięknie łączyła się treść i forma, a także rzeczywistość z myślą. Również w historii sztuki filozof wyodrębnił trzy okresy: wschodni, starożytny i romantyczny. Dopełnieniem owego podziału był inny. Hegel stwierdził bowiem, iż architektura jest symboliczna, plastyka jest sztuką klasyczną, malarstwo i muzyka są romantyczne. Najdoskonalszą formą jest poezja, która łączy w sobie wszystkie cechy.

Choć sztuka według Hegla miała ogromne znaczenie, ustępowała miejsca religii, która również była przejawem ducha absolutnego i filozof uznawał ją za zbiór wyobrażeń. Wydzielił w rozwoju religii trzy fazy: wschodnią, indywidualności duchowej i chrystianizm – jako najdoskonalszą ze wszystkich trzech. Nie był to koniec systematyzowania religii przez Hegla. Podzielił on bowiem chrystianizm na kolejne trzy etapy. Pierwszy nazwał „wzniosłością u Żydów”, a pozostałe dwa to fazy: „piękna u Greków” i „celowości u Rzymian”.

To, co w filozofii Hegla najważniejsze, to fakt, iż ma ona orientację historyczną.