Witkacy „Szewcy”, „Wesele” Wyspiańskiego - interpretacja i analiza porównawcza dramatów

„Szewcy” Witkacego i „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego mają kilka wspólnych płaszczyzn; niektóre z nich są dosłowne i mocno zarysowane, inne bardziej subtelne i wymagające nieco głębszego wniknięcia w sferę interpretacyjną.

W sferze językowej podobieństwa raczej nie występują. Byłoby to niemożliwością, zważywszy na charakter awangardowego języka, użytego przez Witkacego - język ten ma przede wszystkim zadziwiać i wytrącać spektatora z równowagi, według teorii Czystej Formy autora. Wyspiański, jako typowy poeta Młodej Polski, posługuje się językiem kunsztownym, rozumiejąc jego przeznaczenie w sposób odmienny od Witkacego.

Podobieństwa pojawiają się w warstwie merytorycznej utworów. Oba dramaty w sposób charakterystyczny dla siebie opisują zawiłości psychiki ludzkiej skonfronotowanej z momentem przemian dziejowych. U Wyspiańskiego jest to imperatyw walki narodowowyzwoleńczej, u Witkacego moment przełomów na drodze buntu i przewrotu. Można więc powiedzieć, że oba utwory skoncentrowane są w jakimś stopniu na rewolucji - różnicą w tym aspekcie jest natomiast rezultat starań bohaterów obu dramatów. Postacie Wyspiańskiego przegrywają swoje powstanie jeszcze zanim mają okazję je rozpocząć, natomiast w „Szewcach” jesteśmy świadkami rewolucji i następujących po niej jak w reakcji łańcuchowej kontrrewolucji.

Kolejnym elementem wspólnym dla obu dramatów jest obecność i współzależność różnych sfer społecznych. Zarówno w „Weselu” jak i w „Szewcach” zachodzi pewna szczególnego rodzaju interakcja pomiędzy przedstawicielami różnych klas, mających nierówny status w hierarchii społecznej. Jednak u Wyspiańskiego mamy do czynienia z „chłopomanią” - charaterystycznym dla epoki Młodej Polski zainteresowaniem kulturą chłopską, natomiast Witkacy obrazuje niemożliwe do obejścia różnice klasowe, reprezentowane przez Szewców, Irinę Zbereźnicką-Podbereską czy Roberta Scurvy. Właśnie te różnice są w dramacie zarzewiem konfliktów i rewolucji, prowadzących do zbrodni.

Trzeci akt „Szewców” stanowi bardzo wyraźną parodię „Wesela”. Pojawia się postać z Wyspiańskiego - Chochoł, nie jest on jednak tym samym symbolem, którym był w „Weselu”. Nie śpiewa i nie gra hipnotycznej melodii, lecz okazuje się zwyczajnym chłopcem, ukrytym pod słomą. W ten sposób Witkacy wyśmiewa narodowe tradycje, zastępując je kulturą masową. Bezpośrednie odwołanie do „Wesela” okazuje się wypaczać jego przesłanie i świadczyć o zmianie, jaka zaszła w narodzie - zarówno jeśli chodzi o świadomość przeszłości, jak i jego kulturę.