Piotr Skarga – biografia, życiorys. Ogólna charakterystyka twórczości

Piotra Skarga (tak naprawdę Piotr Powęski herbu Pawęża) urodził się 2 lutego 1536 roku w Grójcu, zmarł 27 września 1612 w Krakowie. Był jednym z najbardziej znanych w czasach renesansu księdzem, kaznodzieją, teologiem, jezuitą i przy tym pisarzem. To on jako jeden z niewielu księży zapewnił sobie pamięć potomnych również w literaturze. Piotr Skarga urodził się w rodzinie średnio zamożnej szlachty, miał liczne rodzeństwo (dwie siostry i trzech braci).
Piotr Skarga studiował na Akademii Krakowskiej (wydział filologiczny), po czym w 1564 roku uzyskał święcenia i rozpoczął pracę przy katedrze św. Jana w Warszawie. W stolicy Wiecznego Miasta, do którego wybrał się w roku 1569 wstąpił do zakonu jezuitów. Zajął też zaszczytne stanowisko rektora Akademii Wileńskiej. Jego kazania cieszyły się tak wielką popularnością, że niedługo potem został nadwornym kaznodzieją samego króla Zygmunta III Wazy. Funkcję tę pełnił do końca życia. Pochowany został w kościele św. Piotra i Pawła w Krakowie.

Piotra Skarga był jednym z najwybitniejszych ludzi swoich czasów. Znany był przede wszystkim ze swoich kazań o ojczyźnie-matce, którą trzeba ratować przed zatonięciem. Jego najsłynniejsze kazania to: „Wzywanie do pokuty obywatelów Korony Polskiej i W. Księstwa Litewskiego”, „Zawstydzenie arianów”, „Siedem filarów, na których stoi katolicka nauka o Przenajświętszym Sakramencie Ołtarza”, „Areopagus. To jest wykład słów św. Pawła Apostoła”.

Piotr Skarga pozostawił po sobie słynne kazania sejmowe, które najprawdopodobniej nie zostały wygłoszone za jego życia. Opowiadał w nich o potrzebie ratowania ojczyzny-okrętu, który w każdym momencie może zatonąć. Swoje kazania stylizował na prozę ksiąg biblijnych. Często też używał kunsztownych porównań biblijnych i mitologicznych. Jako zażarty obrońca Polski, stawał w obronie jej tradycji, wartości. Nakazywał ascezę, życie w cnocie, życie w Bogu i ideałach wiary katolickiej. Był zagorzałym przeciwnikiem reformacji i innowierców. Herezję nakazywał wykorzeniać natychmiastowo, nie zgadzał się na jakiekolwiek dialogi z wyznawcami innych wiar. Swoje poglądy opierał na księgach Pisma Świętego.

Adresatami „Kazań sejmowych” mieli być posłowie na sejm. Przy pomocy tychże kazań Piotr Skarga ostrzegał siedzących w sejmie posłów o tym, jakie może za sobą nieść zagrożenie zbytnia samowola, na jaką zresztą pozwala król. Kazania te są niezwykle wyrazistym przykładem sztuki retorycznej. O matce-ojczyźnie Skarga pisał, że jest chora, przez nadużycia, jakich dopuszczają się ci, którzy najbardziej za nią są odpowiedzialni. Przecież obywatele tyle zawdzięczają samej ojczyźnie. Matka-ojczyzna skarży się: „Ja niewinna, Iżem w dawaniu matką; on winni, co mię nie słuchają, a dobroci mojej i Boskich darów źle używają”.

Skarga przestrzega przed nieuchronnym upadkiem matki-ojczyzny, bo będzie to jednoznacznie ostateczny upadek także jej obywateli. Kaznodzieja swoimi kazaniami przyciągał do kościołów tłumy. Jego ostre w wymowie słowa zapadały głęboko w pamięci, słuchano go, podziwiano i szanowano. Uznawano go za zagorzałego obrońcę wiary katolickiej, konserwatystę, świetnego mówcę, oratora obdarzonego wspaniałym darem perswazji.

Odwoływał się do podstawowych wartości i tradycji, które Polacy nieodłącznie kojarzyli z ich ojczyzną. Wszystkie dzieła Piotra Skargi spięte są jednym fundamentem – Biblią, bo to do niej najczęściej się odwoływał, porównując rzeczywistość i dając przykłady z Pisma Świętego. Dzięki czemuś tak znajomemu każdemu, kazania były w odbiorze bardzo proste do zrozumienia. Swoją ponadczasową wartość udowadniają nawet w czasach dzisiejszych.