Carska Rosja i jej stolica na podstawie fragmentu „Pana Tadeusza” i „Dziadów” cz. III Adama Mickiewicza

Carska Rosja przedstawiana przez Adama Mickiewicza zarówno w „Ustępie” do „III części Dziadów”, jak i we fragmentach w „Panu Tadeuszu” przedstawiona jest w świetle negatywnym. Poeta nie cierpiał wszystkiego, co wiązało się z zaborcą. Sam został niesprawiedliwie skazany na zesłanie za bycie członkiem stowarzyszenia Filomatów i Filaretów.

W „Panu Tadeuszu” temat Rosji poruszony jest w czasie uczty przez jedną z głównych bohaterek epopei - Telimenę. Jest to typ kobiety światowej, obytej, wykształconej, inteligentnej. W swojej krótkiej przemowie opowiada o życiu w stolicy Rosji, Petersburgu oraz o ludziach, którzy są zakłamani, obłudni, a system sprawiedliwości kuleje i ma się w stolicy bardzo źle.

Telimena opowiada o swojej „psinie” którą dostała „na pamiątkę” od księcia Sukina. Suka jednak została zagryziona przez charta ubogiego urzędnika mieszkającego po sąsiedzku z Telimeną. Na szczęście na scenę wkroczył książę Kiryło, który zaraz postanowił sprawę załatwić od ręki:
„Każe wnet urzędnika przyciągnąć za uszy;
Staje pobladły, drżący i prawie bez duszy.
"Jak śmiesz", krzyknął Kiryło piorunowym głosem,
"Szczuć wiosną łanię kotną tuż pod carskim nosem?"

W przemowie Telimeny od razu widać, jak działa aparat sprawiedliwości w carskiej Rosji. Tam najważniejsze są urzędy i godności, a także status materialny. Jeżeli ktoś jest biedny, nie ma nic do powiedzenia, a i takiej osobie, chociażby był niewinna, można udowodnić winę. Oskarżyć o byle drobnostkę. Z igły robi się widły, problemy są rozdmuchiwane i mogą doprowadzić do niemal komicznych scen, przy których niestety ręce opadają, bo wlicza się w to ludzki dramat.

Szerzej z Rosją rozprawia się Mickiewicz w „Ustępie” do II części „Dziadów”. Poeta opowiada o swoim pobycie w stolicy. Dookoła panuje przygnębienie. Wszystko jest tutaj monotonne, zimne, chłodne i nieprzystępne. Okolice pokryte są grubą warstwą śniegu, nie ma tutaj nic znajomego. Zarówno ludzi, jak i całą carską Rosję określa trzema przymiotnikami „pusta, otwarta i dzika”. Ludność jest bierna, apatyczna, w jej oczach odbija się bezrozumna pustka.

Stolica wypełniona jest umundurowanymi żołnierzami, wokół od czasu do czasu widać kibitki wiozące kolejnych skazańców. Jedynie architektura zdaje się wszystkiemu zaprzeczać. Są tutaj przepiękne, potężne zabytki, budowle, pałace, kopuły zdobione, „kioski japońskie”. Widać i czuć przepych. Z rozgoryczeniem Adam Mickiewicz pisze o tym, jak car Rosji widział na świecie różne ciekawe rzeczy, więc postanowił sam wybudować w stolicy coś jeszcze bardziej interesującego, jak paryskie fontanny, wielkie rzymskie pałace, marmurowe domy.

Najbardziej negatywnie poeta wypowiada się o dworskich i carskich urzędnika, którzy pomimo wielkiego mrozu nie noszą futer, aby tylko móc pochwalić się przed innymi widokiem swoich odznak, nagród i medali zawieszonych na ich piersiach. Są to dowody służalstwa wobec cara Rosji. Oprócz tego w Petersburgu bardzo widoczna jest bieda. Dużo ludzi żebrze.

Poeta opisuje także wielki, majestatyczny pomnik Piotra Wielkiego, przygląda się także porannemu przeglądowi wojska. Chociaż jest to czynność codzienna, traktowana jest jak wielkie wydarzenie, moment do zaprezentowania siły i wielkości caratu i wszystkich Rosjan. Adam Mickiewicz bardzo negatywnie wypowiada się w obu utworach na temat Rosji i carskiej stolicy. Przez autora przemawia niechęć i poczucie rozgoryczenia.