Podział Imperium Rzymskiego - wpływ dualizmu na funkcjonowanie państwa

Imperium Rzymskie pod swym berłem zjednoczyło ogromne połacie ziem, na terenie których żyły ludy niekiedy o radykalnie odmiennych kulturach, religiach czy językach. Niezliczone plemiona określane mianem Germanów czy Galów, ale i Kartagińczyków, bądź ludów egipskich i greckich, zamieszkiwały zupełnie inne regiony świata o innym klimacie, co jednocześnie wymuszało na nich zupełnie inny tryb życia.

Jednakże Rzym starał się poskromić dążenia do samodzielności narzucając im swój system wierzeń, swoją politykę, język urzędowy, wchłaniając ich do armii. W pewnym sensie udało im się to osiągnąć. Jednak nie można zapomnieć, iż Cesarstwo Rzymskie powstało na gruzach równie wielkiej cywilizacji greckiej. To przede wszystkim z niej czerpała nowo powstała kultura Rzymu, zapożyczając niektóre wątki mitologii, w tym i charakter bóstw, architekturę, strukturę działania itd.

Przetwarzając wszystkie dostępne sobie kultury, w tym nie tylko grecką, ale i egipską czy etruską, wytworzyła się swoista kultura. Jednak nie można przy tym zapomnieć, że kultura ta na niektórych terenach została przyjęta z dużą łatwością, natomiast tam gdzie zakorzeniona była już inna, spotkała pewien opór. Miało to miejsce szczególnie w dawnym świecie państw hellenistycznych, gdzie panowała wspaniała kultura grecka. Nie zmógł jej fakt, że była ona zbieżna z filozofią głoszoną przez Rzym – wręcz przeciwnie, Grecy tym bardziej zachowywali swoją świadomość kulturową ciągle przy niej trwając. W ten sposób  Imperium Romanum dzieliło się na dwie części:  zachodnią -  łacińską i wschodnią -grecką. W swej naturze budziło to pewne problemy.

Po pierwsze na terenie tych obu części wytworzyła się nieco inna świadomość kulturowa, która utrwaliła się po podziale cesarstwa przez Teodozjusza. Wówczas to, obie części poszły w swoją stronę i wytworzyły odmienne systemy religijne, dzieląc chrześcijaństwo na dwa wielkie odłamy. Rodzące się coraz większe różnice filozoficzno-religijne oddalały od siebie wschód i zachód.

To z kolei miało ogromny wpływ na dezintegrację samej gospodarki, a to jak zawsze miało istotne znaczenie w ostatecznym rozrachunku sił całego cesarstwa. Tym bardziej, że różny charakter gospodarek miał wydatny wpływ na odmienne kształtowanie się handlu, który coraz bardziej zamykał się w ramach ściśle określonych kultur – łacińskiej i greckiej. Taki stan coraz bardziej utwierdzał na razie nieformalny podział cesarstwa, który został usankcjonowany przez wspomnianego Teodozjusza, który przeciął swoje Imperium wzdłuż granic kulturowych i przekazał zachodnią, łacińską część starszemu synowi Flawiuszowi Honoriuszowi, natomiast wschodnią, grecką część młodszemu Arkadiuszowi.