Próba porozumienia: papież Paweł VI-Edward Gierek - gesty pojednawcze w stronę Kościoła

Po upadku Władysława Gomułki w 1970 roku, władzę w PRL przejęła ekipa Edwarda Gierka. Na początku lat siedemdziesiątych dokonano w partii radykalnej wymiany kadr. Sam Gierek uchodził za człowieka otwartego, liberalnego, znającego dobrze Europę Zachodnią. Po rozdaniu na nowo ról, jego głównym zadaniem miało być wyznaczenie polityki ogólnej kraju. Niepowodzeniami lat poprzednich obarczono poprzednie ekipy. Powołano wiele komisji mających przeprowadzić analizę sytuacji i zaproponowania nowego programu działania. Nowe kierownictwo przyczyniło się do zakończenia strajków i przystąpiło do realizacji nowych koncepcji ekonomicznych. W latach 1971-1973 Polska przekształciła się w wielki plac budowy.

Szczególną pozycję wśród polskiego społeczeństwa odgrywał Kościół rzymskokatolicki. Gierek i jego ludzie rozumieli, że jest to siła, z którą wygodniej jest współpracować, niż ją zwalczać. Dążyli więc do unormowania stosunków z Watykanem. W październiku 1972 roku Watykan zerwał stosunki dyplomatyczne z rządem polskim na obczyźnie. Podjęto oficjalne rozmowy w sprawie nawiązania stosunków dyplomatycznych pomiędzy Polską Rzeczpospolitą Ludową a Watykanem. Papież Paweł VI 28 czerwca 1972 roku powołał do życia stała polską administrację kościelną na Ziemiach Odzyskanych. Wykreowanych zostało sześciu biskupów rezydencjalnych. 25 września 1974 roku rząd PRL mianował zaś Kazimierza Szablowskiego oficjalnym przedstawicielem do spraw stałych kontaktów ze Stolicą Apostolską. Gierek, jako I sekretarz KC PZPR, w trakcie swego pobytu w Rzymie, postanowił odwiedzić papieża. Spotkanie to odbyło się 1 października 1977 roku. Było to też wydarzenie wyjątkowe, ponieważ do tego czasu sekretarze partii komunistycznych nie spotykali się z głową Kościoła katolickiego.

16 października 1978 roku papieżem został Karol Wojtyła. Na uroczystość inauguracji pontyfikatu wysłana została polska delegacja, w której skład wchodził przewodniczący Rady Państwa Henryk Jabłoński. W czerwcu 1979 roku Jan Paweł II przybył z pielgrzymką do Polski i w jej trakcie doszło do spotkania jego i delegacji władz polski ludowej, na czele z Edwardem Gierkiem.

Jednocześnie, mimo okazywanej powszechnie serdeczności względem kościoła, trwała infiltracja środowisk kościelnych przez służby bezpieczeństwa. Wszyscy członkowie partii, z Gierkiem włącznie, mieli świadomość zagrożenia, jakie z tamtej strony płynęło. Starano się ciągle ograniczać rolę Kościoła i siłę jego oddziaływania.