Motyw syna marnotrawnego w literaturze różnych epok - rozwiń temat

Motyw syna marnotrawnego pochodzi z Ewangelii św. Łukasza w Nowym Testamencie. Jest to przypowieść opowiadająca o dwóch synach, z których jeden zawsze był porządny, nigdy nie sprzeciwił się woli ojca, słuchał go i pomagał. Drugi z nich był buntownikiem. Postanowił wziąć część swego majątku i wyruszyć w świat. Uciechy życia doczesnego wciągnęły młodzieńca jednak tak bardzo, że stracił on całe swoje oszczędności i aby nie umrzeć z głodu, musiał podejmować się najgorszych prac i żywić się tymi resztkami, które pozostały po karmieniu świń.

W pewnym momencie syn stwierdził, że nawet najniższemu niewolnikowi żyje się lepiej niż jemu, postanowił więc wrócić do domu ojca. Skruszony przebył długą drogę i stanął u wrót domu rodzinnego, mając nadzieję, ze ojciec przygarnie go znowu i uczyni choćby sługą. Jednak dobroduszny tata kazał podwładnym przyodziać przybysza w najlepsze szaty, nakarmić go i zabić utuczone cielę, które będzie daniem głównym na uczcie z okazji powrotu syna.

Widząc to starszy brat, który nigdy nie sprzeciwił się woli ojca obruszył się i robił rodzicielowi wymówki na temat ich niesprawiedliwego traktowania. Nie potrafił bowiem zrozumieć, dlaczego ojciec urządza wielką ucztę dla syna, który roztrwonił majątek, żył nieobyczajnie, a kiedy skończyły mu się pieniądze – po prostu wrócił do domu. Ojciec jednak uspokoił starszego syna mówiąc, że należy się cieszyć, kiedy coś, co wydawało się całkiem stracone, nagle można odzyskać z powrotem. Przedkładał więc wartość skruchy nad hańbę wcześniejszych grzechów.

Miłosiernym ojcem byłby tu oczywiście Bóg, natomiast marnotrawnymi dziećmi wszyscy grzesznicy, którzy zdają sobie sprawę ze złej ścieżki, którą podążają i pragną się poprawić.

W literaturze i sztuce także możemy odnaleźć przykłady odnoszące się do tej paraboli. Jednym z nich może być historia opisana przez Gustawa Herlinga – Grudzińskiego w „Innym świecie”. Przedstawił on zawikłane losy ojca – Pamfiłowa, który od wielu lat uwięziony był w obozie w Jercewie, a jedyną myślą, która podtrzymywała go na duchu była nadzieja, że jego syn Sasza ma się dobrze. Cieszył się z każdego listu od niego otrzymywanego, jednak ostatnimi czasy było ich znacznie mniej.

Pewnego razu Pamfiłow dowiaduje się, że jego syn uwierzył w propagandę komunistyczną, która wmówiła mu, że ojciec słusznie siedzi w obozie i kara ta jest jak najbardziej słuszna. Stary Kozak otrzymawszy tę wiadomość poddał się rozpaczy, jednak wkrótce niespodziewane wypadki całkiem odmieniły oblicze sytuacji. Oto bowiem do Jercewa przybywa Sasza, także jako więzień. Towarzysze niedoli, znając historię Pamfiłowa, radzili mu odtrącić syna, który tak haniebnie odnosił się do kwestii uwięzienia własnego ojca. Ten jednak nie odrzucił syna, ale cieszył się, że mogą przynajmniej być razem po tylu latach rozłąki.

Przykład ten pokazuje, jak wielka jest siła miłości i przebaczenia rodzica w stosunku do dziecka, które popełnia błędy, jednak później uświadamiając sobie własną nierozwagę przychodzi do rodziciela z przeprosinami.

Wzruszającą scenę powrotu w strony rodzinne przedstawia Stefan Żeromski w opowiadaniu pt. „Doktor Piotr”. Piotr Cedzyna jest synem ubogiego szlachcica – pana Dominika, którego bardzo kocha. Jednak to nauka jest jego powołaniem i z tego względu wyjeżdża na zagraniczne studia. Tęskni równocześnie za ojcem, który także nie może doczekać się powrotu syna.

Postanawia więc wrócić w rodzinne strony po długich zagranicznych wojażach, a scena spotkania z ojcem jest jedną z najbardziej wzruszających u Żeromskiego. Historia nie kończy się jednak szczęśliwie, gdyż syn dowiaduje się, iż pan Cedzyna wyzyskiwał robotników pracujących przy jego gospodarstwie, by móc opłacać studia Piotra. Ten nie może pogodzić się z tą myślą, więc powtórnie wyjeżdża.

„Doktor Piotr” przedstawia bardziej skomplikowaną historię powrotu syna, dając do zrozumienia, iż nasze uczynki wykonywane w dobrej wierze mogą przynieść zgoła odmienny skutek, którego w ogóle się nie spodziewaliśmy, a kręte ścieżki miłości, moralności oraz chęci pomocy często splątują się w nierozwiązywalny węzeł gordyjski.