Cyprian Kamil Norwid „W Weronie”, „Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie” - interpretacja i analiza porównawcza wierszy

Poezja Norwida wyraźnie odcina się na tle twórczości innych romantyków intelektualnym dystansem do poruszanych problemów. Nie ma tu gwałtownych porywów serca ani emocjonalnych uniesień. Poeta odwołuje się raczej do rozumu, nawet wówczas, gdy opiewa siłę uczucia. Tak jest między innymi w wierszu „W Weronie”, gdzie poeta opowiada się po stronie czującej natury, ukazanej w opozycji do „uczonego” człowieka, przedstawiając chłodną polemikę dwóch stanowisk.

Wiersze „W Weronie” i „Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie” łączy właśnie emocjonalny dystans. To w żadnym razie nie jest obojętność poety, a dystans ów odnosi się jedynie do formy przekazu. Oba wiersze odwołują się do przeszłości, przywołują minione tragedie, które kiedyś budziły silne emocje. Poeta przedstawia ich skutki po latach, kiedy emocje słabną i przychodzi czas na refleksje. Wiersz „W Weronie” ukazuje gruzy domów Kapuletich i Montekich oraz groby nieszczęśliwych kochanków. Nastrój utworu jest spokojny, wyciszony. „Łagodne oko błękitu” spogląda na miejsce tragedii ze wzruszeniem i współczuciem, ale bez rozpaczy. Podobnie w utworze „Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie” autor przedstawia fakty z historii z pewnym dystansem, służącym snuciu refleksji. Oczywiście przemyślenia te dotyczą innych kwestii. „W Weronie” to zaduma nad losem człowieka w świecie, nad poczuciem samotności, „Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie” z kolei jest refleksją nad losem jednostek wybitnych i ich miejscem w społeczeństwie.

Norwid przywołuje kilka przykładów jednostek, które miały ogromne znaczenie dla rozwoju cywilizacji, które wniosły do kultury i historii nowe jakości, a którym świat odpłacił niewdzięcznością. Poszczególne strofy rozpoczyna od paralelnej apostrofy: „Coś ty, [...], zrobił...”, podkreślając powtarzalność historii. Kolejne zwrotki poświęca Sokratesowi, wybitnemu filozofowi greckiemu, który został skazany na śmierć przez swoich rodaków, Dantemu, Kolumbowi, Camoesowi, Kościuszce, Napoleonowi i Mickiewiczowi. Wybitni ludzie, poeci, odkrywcy, dowódcy podzielają ten sam smutny los, za życia często pogardzani i to przez swoich rodaków, dopiero po śmierci doczekali się uznania. Ale i to uznanie często jest krzywdzące, bo zamiast spoczywać w pokoju, bohaterowie mają po kilka grobów, a - zdaniem poety - to tak, jakby nie mieli żadnego.

„Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie” to wiersz odnoszący się do roli wybitnej jednostki w społeczeństwie. Norwid ukazuje, jak często człowiek za swe zasługi bywa pogardzany i niszczony przez tych, którzy zawdzięczają mu najwięcej. W wierszu „W Weronie” rozważa miejsce człowieka na ziemi. Ukazuje dwa sposoby postrzegania, dwa światopoglądy. Jeden, wyrażany przez cyprysy, bliższy natury, zawarty w słowach: „to dla Julietty,/ Że dla Romea -- ta łza znad planety/ Spada... i groby przecieka;”. Ten pogląd zakłada istnienie czującego nieba, Opatrzności, która – litościwa, kochająca, dobra - czuwa nad ludzkim życiem. Taka wiara daje człowiekowi nadzieję i rozprasza jego samotność. Drugie stanowisko reprezentuje głos ludzi uczonych: „to nie łzy są, ale że kamienie,/I -- że nikt na nie... nie czeka”. Jest to stanowisko racjonalne, zgodne z nauką i logiką, ale też jednocześnie tragiczne, oznaczające obojętność, skazujące człowieka na byt tylko doczesny, pozbawiony wyższego sensu.

Między utworami odnajdziemy wiele podobieństw formalnych: oba są napisane wierszem stroficznym rymowanym z użyciem podobnych, oszczędnych środków wyrazu. W obu przypadkach duże znaczenie ma aluzyjność. Poezja Norwida jest intelektualna i wymagająca, a autor często odwołuje się do wiedzy czytelnika, jego znajomości kultury i historii. „W Weronie” to utwór nawiązujący do tragedii Szekspira, z kolei  „Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie” przywołuje wiele postaci znanych z historii. Tym samym poeta osadza swoje utwory w szerokim kontekście kultury i wymaga od czytelnika, by i on się w niej swobodnie poruszał.