Mikołaj Sęp-Szarzyński „Sonety” - „Sonet III” - interpretacja, opracowanie sonetu

Chociaż Mikołaj Sęp Szarzyński żył na przełomie renesansu i baroku, to jego twórczość jest  przyporządkowywana do tej drugiej epoki. Jego wiersze są utworami skomplikowanymi, obfitującymi w wytworne środki wyrazu. Tematem sześciu zachowanych sonetów było ludzkie życie, odniesienie go do Boga i wieczności. Przyjrzyjmy się teraz trzeciemu utworowi z tego zbioru.

Sonet poświęcony został Najświętszej Pannie, czyli Matce Boskiej. Podmiot liryczny jest pod wielkim wrażeniem jej osoby. Bardzo silnie oddziałuje na niego to, że jej serca nie zepsuła pokora (być może chodzi o „zagłuszenie” boskości), skromność nie została zasłonięta przez godność. Postawę taką możemy uznać za wzór idealnego życia. Ja mówiące dostrzega także paradoks tkwiący w tym, że Matka Boska urodziła swego Stworzyciela.

Druga strofa przedstawia Maryję jako postać, która „starła głowę okrutnego smoka”. Jest to oczywiście symbol szatana przelewającego na świat swój jad (grzech). Matka Boska miała bardzo wielki udział w dziele zbawienia -to przecież ona urodziła Jezusa i strzegła go w dzieciństwie. W zamian za swoje zasługi została wraz z ciałem wzięta do nieba.

Dwie ostatnie strofy stanowią gorącą prośbę do Matki Boskiej, by zesłała ludziom swoje miłosierdzie. Podmiot liryczny podkreśla grzeszność i beznadziejność doczesnego życia na ziemi. Przez grzech toczy się ono w ciemnościach, jest zbliżone do męki. Ja mówiące zwraca się do Maryi tymi słowy: „Ale [Ty] zarzą już nam nastań raną, / Pokaż Twego słońca światłość żądaną.”. Miłość i opieka Matki Boskiej będą w stanie rozświetlić ciemność grzechu i ocalić ludzkość przed wiecznym potępieniem.

Utwór ma budowę sonetu szekspirowskiego, czyli składa się z trzech strof czterowierszowych oraz jednej dwuwierszowej. Rymy rozkładają się w sposób następujący: abba abba cdcd ee. Pojawiające się środki stylistyczne ograniczają się głównie do epitetów (obrazujących chwałę Matki Boskiej i beznadziejność ludzkiego życia). Pojawiają się także apostrofy skierowane do Rodzicielki Jezusa.

„Sonet III” Mikołaja Sępa Szarzyńskiego jest jego kolejnym dziełem, w którym poeta ukazuje mroczną naturę codziennej egzystencji. Jest ona źródłem nieskończonych smutków i cierpień. Tylko boska interwencja może przekształcić ją w proces o zupełnie innym charakterze. Tym razem podmiot liryczny zwraca się o nią do Matki Boskiej.