Adam Mickiewicz „Księgi Narodu Polskiego i Pielgrzymstwa Polskiego” - interpretacja

„Księgi Narodu Polskiego i Pielgrzymstwa Polskiego” Adama Mickiewicza powstały w czasach niezwykle ciężkich dla ówczesnej Polski. Były to czasy, kiedy kraj zniknął z mapy Europy rozdzielony pomiędzy trzy mocarstwa europejskie: Austrię, Rosję oraz Prusy, którymi rządzili kolejno: Maria Teresa austriacka, caryca Katarzyna II i król Fryderyk II. To między tymi trzema osobami rozegrała się jedna z najbardziej dramatycznych sytuacji politycznych XIX-wiecznej Europy. Polska została podzielona pomiędzy państwami, których moc była tak potężna, że żadne z innych państw europejskich nie śmiało zaprotestować przeciw temu precedensowi.

Można powiedzieć, że dzieło Mickiewicza jest reakcją na powyższe wydarzenia. W „Księgach Narodu Polskiego i Pielgrzymstwa Polskiego” poeta zawarł koncepcję mesjanizmu. Polska to Chrystus narodów – cierpi ciemiężona przez trzech imperatorów. W „Księgach” Mickiewicz zamieszcza wiele analogii pomiędzy sytuacją zarysowaną w Biblii a aktualną sytuacją polityczną narodu polskiego.

Mickiewicz prezentuje swoje poglądy. Uważa wrogie imperia za oprawców i ciemiężycieli prawdy i sprawiedliwości. Austria, Prusy i Rosja są porównani do tych, którzy skazali Chrystusa na cierpienia, ukrzyżowanie i mękę. Tak samo na mękę skazano Polskę. Zrobili to z obawy: „I rzekła na koniec Polska: Ktokolwiek przyjdzie do mnie, będzie wolny i równy, gdy ja jestem WOLNOŚCIĄ. Ale królowie posłyszawszy o tym zatrwożyli  się  w sercach  swych  i rzekli: Wypędziliśmy z ziemi Wolność, a oto powraca w osobie Narodu sprawiedliwego, który nie kłania się bałwanom naszym. Pójdźmy, zabijmy Naród ten. I uknowali między sobą zdradę”.

Mickiewicz niejednokrotnie posługuje się ironią i sarkazmem, aby wyostrzyć ból, jaki czuje na wieść o sytuacji ojczyzny. Nazywa zaborców, a raczej władców tych państw hipokrytami i bluźniercami przeciwko wszelkim świętościom. Mickiewicz odwołuje się również do losu każdego Polaka. Pielgrzymowanie wpisane jest w naturę narodu polskiego.

Celem pielgrzymki każdego Polaka jest miejsce święte. Wielokrotnie Adam Mickiewicz podkreśla, że nic nie jest w stanie skruszyć Polski i jej nieugiętego, dumnego narodu. Tak jak kiedyś Bóg stworzył wszystkie narody, tylko Polska pozostała wierna jedynemu i prawdziwemu Bogu. Reszta narodów zaczęła wierzyć i oddawać cześć różnym innym bóstwom ukrytym pod najrozmaitszymi nazwami: „Równowaga polityczna” (Włosi), „Zaokrąglenie polityczne” (Prusy), „Interes”. Zaczęły im się kłaniać wszystkie narody europejskie. Wolność żyła nadal pod postacią narodu polskiego. Postanowiono ją jednak zgnębić i zabić.

„Księgi Narodu Polskiego i Pielgrzymstwa Polskiego” Adama Mickiewicza to utwór opowiadający o ówczesnej sytuacji politycznej. Odnajdziemy w nim koncepcję mesjanizmu, która miała tłumaczyć, dlaczego Bóg pozwolił na rozdarcie Polski i próbę zniszczenia narodu polskiego. W świetle mesjanistycznych i mistycznych przekonań wieszcza, Polska to Chrystus narodów, który zmartwychwstanie mimo cierpienia, podobnie jak Chrystus. Odkupi wszystkie narody, tak jak Jezus odkupił całą ludzkość.