Maria Konopnicka „A kto Ciebie będzie złotem” - interpretacja i analiza utworu

Wiersz „A kto Ciebie będzie złotem” Marii Konopnickiej jest stylizowany na pieśń ludową. Stąd w wierszu mamy liczne powtórzenia – anafory w zakończeniach każdego z segmentów. Nie jest to jedyny element, który sprawia, że utwór już po pierwszym przeczytaniu kojarzymy z przyśpiewką ludową.

Sprawia to także zastosowanie rymów żeńskich, gramatycznych i niegramatycznych o układzie krzyżowym abacb dedce. Takie rymy oraz równa ilość sylab w poszczególnych wersach – 8 w dłuższych i 5 w krótszych, stanowiących jakby dośpiew lub pełniących funkcję refrenu. Wiersz nie ma budowy stroficznej jednak zastosowanie powtórzeń dzieli go na pewne segmenty. Ma więc on budowę regularną.

Stylizacja na pieśń ludową wymagała też od autorki użycia języka prostego, bez wyszukanych sformułowań i metafor. Dlatego w utworze występuje wiele epitetów, co dodaje treści barwności i kolorytu. Za pomocą epitetów uzyskany został też efekt zmiany nastroju. Wśród metafor warto zwrócić uwagę na sformułowanie „mgła strząsa włosy”, które przyrównuje zjawisko przyrodnicze do młodej dziewczyny, kobiety. Dzięki niemu obraz przedstawiony w wierszu staje się jeszcze bardziej plastyczny, opis wsi i jej sytuacji jest ciekawszy i bardziej poruszający.

Podmiot liryczny wyraża w utworze zatroskanie przyszłością polskiej wsi, do której kieruje swoje słowa. Utwór rozpoczyna się refleksją nad tym, kto będzie wioskę odziewał złotem. To oczywiście metafora. Chodzi tu przecież nie o szycie wymyślnych strojów dla chłopów albo tworzenia złotych dekoracji na wiejskich chatach. Możemy przypuszczać, że mowa tu raczej o dofinansowaniu polskiej wsi, o wspieraniu jej i jej mieszkańców.

Dalej odnajdujemy opisy zwykłego codziennego wiejskiego życia. Mowa jest o kosiarzach, którzy budzą się o świcie, żeby pracować w polu. Podmiot liryczny martwi się jednak, że chłopom zabraknie zapału do pracy, pyta przecież: „kto w twoich krzywych kosach iskry rozżarzy?”. Zastanawia się więc, czy chłopi będą odpowiednio zmotywowani, aby uprawiać rolę. Tutaj mamy już pierwszą rysę na w gruncie rzeczy sielankowym opisie wsi z pierwszej części wiersza.

Druga część nie maluje się już w jasnych barwach. Użyte tu zostały epitety „czarna rola” czy „długa niedola”. Zmienia się więc kolorystyka i nastrój wiersza. Nagle okazuje się, że wieś „stoi w cieniu”. To przenośne sformułowanie sugeruje, że polska wieś nikogo nie obchodzi. Co więcej, nikt nie będzie słuchał krzywd polskiego chłopa, który na dodatek w nocy płacze, wylewa „łzy rosy”. Pod opisem zjawisk przyrody, takich jak rosa, mgła, odnajdujemy przecież opis sytuacji chłopów, którzy w dzień muszą pracować, a w nocy martwią się swoją niedolą, biedą.

Podmiot liryczny prorokuje, że taki stan trwać będzie długo: „I nie będzie dnia dla ciebie przez lat tysiące…”. Jest dla wsi jednak nadzieja. Według osoby mówiącej w wierszu, stan poprawi się, kiedy tylko Polska odzyska niepodległość. Kiedy „zapłonie słońce wolności”.

Metaforyka nocy (jako czasu niewoli) i dnia (jako wolności) nie jest niczym nowym. To motyw powtarzający się w literaturze i sztuce już od czasów starożytnych. Konopnicka pięknie połączyła go jednak z opisem polskiej przyrody. Dzięki temu w poetycki sposób udało jej się przekazać swoje poglądy na temat sytuacji chłopów i wsi. Autorka uważała, że jedynym sposobem na polepszenie sytuacji byłoby odzyskanie niepodległości. Wierzyła, że tylko w wolnej Polsce sprawa chłopów i polskiej wsi zostanie zauważona i rozwiązana, a sytuacja najbiedniejszych obywateli się polepszy.