Paul Verlaine - wiersze, poezja. Charakterystyka twórczości Paula Verlaine'a

Paul Verlaine jest jednym z twórców zaliczanych do grona „poetów wyklętych”. Na miano to zasłużył sobie prowadząc hulaszczy i pozbawiony moralności tryb życia, a także tworząc poezję raczej ciemną. Swoją osobą, postawą wywoływał skandale. Jednakże przyznać trzeba, iż był on wybitnym artystą, którego sztuka, jako jednego z niewielu, w tak znacznym stopniu odmieniła sposób postrzegania poezji. Jego sława, w kraju i na świecie, trwa nieprzerwanie od końca XIX wieku.

Inspiracjami dla Verlaine'a w początkowej fazie twórczości stała się grupa parnasistów. Kiedy młody Paul po maturze rozpoczął studia prawnicze, zaczął przebywać w kręgu paryskiej cyganerii oraz wspomnianych parnasistów. Głosili oni ideę odejścia od romantyzmu i skłonieniu się ku sztuce subiektywnie rozumianej. Ich hasło przewodnie brzmiało: „sztuka dla sztuki”. Zatem pragnęli oni odejść od tworzenia utworów, które podejmowałyby tematy związane z polityką, historią czy odzwierciedlały ludzkie życie, zwłaszcza w najbardziej prozaicznych jego przejawach.

Po rozstaniu się z grupą parnasistów zainteresowania Verlaine'a przeniosły się na twórczość Charlesa Baudelaire'a. Fascynacja poetą, prekursorem symbolizmu, zaowocowała rewizją poglądu artysty na sztukę i jej zadania. Od tej pory symbolizm stał się podstawą, na której „osadzał” swoje wiersze francuski poeta.

Wiersz pt.: „Sztuka poetycka” stanowił manifest, w którym Verlaine zawarł postulaty mające stanowić wyznacznik jego „nowej poezji”. Głosił w nim, że artysta i jego dzieło nie mogą być skrępowani żadnymi formalnymi zasadami, a zwłaszcza moralnością i obyczajowością. Podobnie jak Baudelaire'a mówił o tym, że sens, który z dzieła wypływa, nie powinien być dostrzegalny dla czytelnika od razu. Powinien on dochodzić do odgadnięcia zamiaru twórczego poety poprzez podejmowanie prób interpretacji. Należało pozbawić utwór „zabójczej pointy”, jak mówił poeta, i pozwolić na dowolność, a także  różnorodność dopuszczanych rozumień dzieła. To, co powiedziane wprost oraz bez ogródek, zabija wiersz. Wskrzesić sztukę może aluzja i niedopowiedzenie. Tajemniczość i niejednoznaczność poezji miały stać się czynnikiem, który przyciągnie miłośników sztuki. Sensem „nowej sztuki” było zmuszenie jej odbiorców do wysiłku intelektualnego. Poezja miała sugerować stany psychiczne i przedmioty, a nie nazywać je „po imieniu”.

Poeta optował za synestezją, która przejawiać miała się w połączeniu doznań odbieranych różnymi zmysłami. Wiersze miały być melodyjne, mieć swój rytm. Verlaine łączył również pisanie z malarstwem. Za pomocą słów chciał tworzyć obrazy, w których poeta ma grać odcieniem, nie zaś określonym kolorem, który jest wyrazisty i jednoznaczny. Kolejnym, a zarazem jednym z głównych zadań poezji było operowanie symbolem, odkrywanie za jego pomocą zagadek świata.

Verlaine był również wyrazicielem ogólnego stanu ducha społeczeństwa, które znalazło się w obliczu schyłku wieku. Najbardziej znany wiersz poruszający tą tematykę, to „Niemoc” (fr. „Decadence”). Stał on się reprezentacyjnym utworem dla tego okresu, który powtarzany był przez dekadentów nie tylko we Francji, ale w całej Europie.

Poeta stawiał sztuce wysokie wymagania. Był to zupełnie nowy etap w literaturze światowej. Wyzwanie Verlaine stawiał również czytelnikowi, który – jak się wydaje – do takiego typu poezji musiał dorosnąć. Mimo iż początki nie były łatwe, z perspektyw czasu doceniamy twórczość Verlaine'a i innych symbolistów. Można powiedzieć, iż jego poezja na zawsze zmieniła sposób odbioru i tworzenia sztuki.