Bolesław Prus „Lalka” - Praca u podstaw w „Lalce” Bolesława Prusa

Praca u podstaw to jedno z czterech, głównych haseł programowych pozytywizmu. Jej podstawowym postulatem było stworzenie nowego modelu obywatela – świadomego własnych praw i obowiązków wobec ojczyzny, wykształconego i żyjącego w przyzwoitych warunkach.

Idea odnosiła się do najniższych warstw społecznych, do chłopów, ubogich robotników, plebsu. Pozytywiści zauważyli, że pomoc najuboższym jest niezbędna, że także ci ludzie stanowią nieodłączny element społeczeństwa i dopiero zapewnienie im godziwego życia pozwoli na uzdrowienie całego narodu. Należało więc edukować wszędzie tam, gdzie było to konieczne.

Można powiedzieć, że „Lalka” Prusa jest bolesnym rozliczeniem z tymi ideami i obnażeniem bezowocności zamiarów pozytywistów. Oczywiście nie znaczy to, że praca u podstaw nie przyniosła żadnych efektów, wystarczy przecież wspomnieć, że np. w Galicji poziom analfabetyzmu spadł z 80% do 50%. Prus pokazuje jednak, że inicjatywy podejmowane przez poszczególnych ludzi były jednorazowe, jednostkowe, niezbyt częste i nierzadko wykonywane pod otoczką obłudnej filantropii. W kraju zaś konieczna była pomoc systemowa.

Prus przedstawiając ,,polskich idealistów na tle społecznego rozpadu”...