Okrągły Stół - geneza, przyczyny, przebieg. Geneza Okrągłego Stołu

Rozmowy Okrągłego Stołu to dyskusje prowadzone w pierwszej połowie 1989 roku, które zapoczątkowały transformację polityczną w Polsce. Są one określane jako kluczowe dla wprowadzenia zmian ustrojowych, w wyniku których Polska wyzwoliła się spod reżimu totalitarnego oraz bezpośredniego wpływu Związku Radzieckiego. Rozmowy te stanowiły bodziec dla wielu krajów należących do dawnego bloku socjalistycznego.

Debaty Okrągłego Stołu odbywały się głównie w podwarszawskiej Magdalence. Brali w nich udział przedstawiciele władz Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, członkowie opozycji solidarnościowej oraz reprezentanci Kościoła. Rozmowy trwały dwa miesiące. W obradach wszystkich zespołów brało udział ponad 450 osób. Idea zorganizowania rozmów Okrągłego Stołu była wynikiem spotkania Lecha Wałęsy oraz Czesława Kiszczaka. Rozpoczęcie rozmów miało się odbyć jedynie w wyniku zatrzymania fali strajków, jaka wówczas pojawiła się w Polsce. 

Najważniejszymi postanowieniami było uzyskanie możliwości utworzenia Senatu oraz przeprowadzania wyborów na zasadzie większościowej. Ponadto wybory do Sejmu miały być kwotowe, z zagwarantowaną 65% ilością miejsc dla członków PZPR oraz organizacji katolickich. Co więcej, utworzono urząd Prezydenta PRL, który wybierany był przez Zgromadzenie Narodowe na sześcioletnią kadencję. Zezwolono na rejestrację Solidarności jako stowarzyszenia oraz uzyskano dostęp dla członków opozycyjnych do mediów. Zaaprobowano reformę ustroju politycznego i gospodarczego w państwie, a także przyjęto zasadę niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów. Usprawnione zostały także procedury funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego oraz Rzecznika Praw Obywatelskich. Związki zawodowe stały się legalnymi organizacjami zrzeszającymi pracowników.

Pierwszym premierem po rozmowach Okrągłego Stołu w 1994 r. został Tadeusz Mazowiecki. W konsekwencji najbardziej rozpoznawalny działacz związkowy, Lech Wałęsa został wybrany na pierwszego Prezydenta III Rzeczpospolitej.