Oligarchizacja, oligarchia - definicja, opis, przykłady. Oligarchia magnacka w Polsce

Termin „oligarchia” wywodzi się ze starożytności. W języku greckim oznaczał on „panowanie nielicznych”. Znaczyło to, w szczególności biorąc pod uwagę ustrój starożytnej Grecji, panowanie wąskiej grupy społecznej, do której najczęściej należeli obywatele posiadający wysoki status urodzenia bądź cenzus majątkowy. To forma ustrojowa opierająca się teoretycznie na zasadach państwa demokratycznego, w głównej mierze jednak dająca władzę wyłącznie jednostkom bogatym lub arystokracji. Tę formę rządów można było także zaobserwować w Anglii w okresie sprawowania władzy przez Cromwella czy też w Wenecji. Jest to – koniec końców – ustrój zbliżony do dyktatury.

Wybitny grecki filozof, Arystoteles, uważał, iż oligarchia jest system zdegenerowanym, umożliwiała bowiem rządzenie państwem tylko poszczególnym jednostkom, bez wyróżnienia ich pod względem moralnym czy też poglądowym. Rządy w ustroju oligarchicznym były nastawione na zapewnienie władzy obywatelom  bogatym – w takiej formie, aby zapewnić im jeszcze większy przyrost majątku, nie licząc się zupełnie z potrzebami mniej zamożnych jednostek. Prawodawstwo pod tym względem faworyzowało tę grupę społeczną w stopniu wręcz jaskrawym. Arystoteles uważał, iż ustrój oparty na takich kryteriach nie może dopomóc rozwojowi państwa i jego prawidłowemu funkcjonowaniu.

Oligarchia miała swój wpływ na rządy także w historii państwa polskiego. Wykształciła się bowiem oligarchia magnacka, polegająca na sprawowaniu władzy przez możnowładców, wynikająca ze słabej pozycji monarchy w kraju. Przedstawiciele magnaterii posiadali bezsporna władzę poprzez zasiadanie w sejmikach ziemskich.

Bardziej współczesnym ujęciem oligarchizacji jest przykład Polski w okresie PRL. Wówczas również miało miejsce stosowanie specyficznych kryteriów, które miały zapewnić  osiągnięcie tytułów oraz zaszczytów tylko wybranym kandydatom, wywodzącym się z określonej grupy społecznej. Grupą ta była partia polityczna sprawująca rządy w państwie.