Parlamentaryzm - co to jest parlamentaryzm? Definicja, opis, przykłady. Parlamentaryzm w Polsce

Parlamentaryzm to forma sprawowania rządów, w której występuje rozdzielenie władzy. Parlamentaryzm jest przejawem demokratycznego ustroju w państwie. W skład polskiego parlamentu wchodzą sejm i senat jako organy ustawodawcze i legislacyjne, jednocześnie sprawujące kontrolę nad władzą wykonawczą. Można wyróżnić system parlamentarno-gabinetowy oraz system prezydencki (Stany Zjednoczone).

Funkcjonuje jeszcze inna forma parlamentaryzmu – model parlamentarno-komitetowy. Występuje on w Szwajcarii i polega na współistnieniu komitetu wykonawczego (rządu), wybieranego przez parlament, oraz parlamentu samego w sobie, który jest najważniejszym organem w państwie jako reprezentant woli narodu.

W systemie demokratycznym parlamentarnym władza ustawodawcza wyłaniana jest na drodze przeprowadzenia wyborów powszechnych. Stanowi jedyny organ przedstawicielski i ma realny wpływ na proces ustanawiania obowiązujących przepisów prawnych. Kontroluje także działalność rządu w ujęciu kształtowania i uchwalania budżetu. Jednocześnie organy egzekutywne mają możliwość rozwiązania parlamentu lub tez zawetowania wykonania uchwalonych aktów prawnych, czyli ustaw. Zasada kontroli i legalności przy dokonywaniu tych czynności jest realizowana poprzez wyszczególnione sądy konstytucyjne. Są one niezawisłe i niezależne.

Historycznie – rozwój parlamentaryzmu jako systemu sprawowania władzy przypada na XIX wiek. Na terenie ówczesnej Europy parlamentaryzm miał zapobiegać rozwojowi monarchii oraz ukrócić samowolę królów. Dlatego też w tym systemie występuje zarówno monarcha lub prezydent, jak i rząd. W Stanach Zjednoczonych jedynym organem egzekutywy jest prezydent.

Parlamentaryzm ma na celu zapobiegnięcie sytuacji, w której jednostka zdobywa całą  władzę w państwie, co mogłoby doprowadzić do zaniku funkcjonowania demokracji. Subiektywne rządy w kraju nie sprawdziły się na przestrzeni wieków, dlatego też władza sprawowana przez społeczeństwo poprzez swoich przedstawicieli ma jedyna szansę na przetrwanie w sposób zgodny z wolnościami i prawami obywateli.