Oligarchia - ustroje polityczne. Oligarchia - wady i zalety oligarchii

Oligarchia to forma sprawowania władzy w państwie, której początki datują się na okres rozwoju kultury starożytnej. Wówczas na terenach starożytnej Grecji i Rzymu przez pewien okres obowiązywał ustrój, w którym władza w państwie była sprawowana przez wąską grupę społeczną. 

Przedstawiciele tej grupy pochodzili z najbardziej zamożnych rodów. Cenzus pochodzenia i majątku stanowił jedyne kryterium, pozwalające przynależeć do tej ekskluzywnej grupy w danej zbiorowości. Oligarchia jako ustrój popierała utrzymywanie władzy w rękach ograniczonej liczebnie grupy. Według Arystotelesa oligarchia jest w swych założeniach ustrojem złym i niewłaściwym, dlatego, że faktyczną władzę w państwie lub mieście sprawują jedynie jednostki uprzywilejowane, co nie stanowi najwyższej wartości obywatelskiej, która gwarantowałaby sprawiedliwe osądy.

Zaletą systemu opartego na założeniach oligarchizacji społeczeństwa jest ekskluzywność tej grupy. Z jednej strony bowiem niższe dochody lub nie do końca arystokratyczne urodzenie nie pozwalały na sprawowanie rządów wszystkim obywatelom, jednakże stanowiło to pewien rodzaj selekcji jednostek. Zakładano bowiem, iż bogactwo i pochodzenie determinują wymóg zdobycia odpowiedniej edukacji. Oczywiste jest bowiem, że jednostki ubogie nie są w pełni wykształcone, a więc nie powinny być dopuszczone do pełnienia odpowiedzialnych funkcji w państwie. Oligarchia była także barierą chroniącą polis przed rządami motłochu – ochlokracji. Uznawano, że lepszym wyjściem jest ustrój zdegenerowany, ale w którym decyzje podejmowane są przez nielicznych i wyedukowanych przedstawicieli społeczeństwa, niż przez bezrozumny tłum.

Do wad systemu oligarchicznego należy także zaliczyć jego zamkniętą klasowość. Cenzus majątkowy oraz pochodzenia nie był w stanie zdeterminować cech ludzkiej osobowości, inteligencji oraz wrodzonych umiejętności. Nie powinien stanowić jedynego kryterium. Ponadto, warstwa najbogatszych miała możliwość ustalania prawa w taki sposób, aby jeszcze zwiększać swój majątek, nie licząc się z potrzebami przedstawicieli klas niższych w hierarchii społecznej.

Oligarchia jako forma rządzenia państwem była tworem ułomnym, nie spełniała funkcji zapewnienia stabilności władzy w państwie.