Heraklit z Efezu - poglądy, filozofia. Heraklityzm

Heraklit z Efezu urodził się prawdopodobnie w roku 540 p.n.e., w Efezie. Jeśli idzie o jego rodzinę i dorastanie, niewiele możemy dziś na ten temat powiedzieć. Wiadomo jedynie, że rodzina wywodziła się z zamożnej warstwy społecznej. Nie można również stwierdzić, czy filozof pobierał nauki u innych uczonych. Sam Heraklit twierdził, że był typem samouka, który tworzył swój system filozoficzny od podstaw.

Filozofia Heraklita jest bardzo trudna do zrozumienia. Dzieje się tak głównie dlatego, że język jego pism jest dosyć niejasny i zawiły. Filozof posługiwał się metaforami, przenośniami, a także wprowadzał własną nomenklaturę. Uważał bowiem, że jego dzieła nie powinny trafiać do ogółu.

Cechą charakterystyczną heraklityzmu są antynomie, np. ciepło i zimno, góra i dół. Heraklit uważał jednak, iż owe sprzeczności stanowią zarazem jedność. Kolejnym elementem jego systemu była teza, która mówiła, że podstawą wszystkiego jest ogień i Logos. Wszechświat według Heraklita nie został stworzony przez żadnego boga – po prostu był, utożsamiał go z pojęciem ognia. Wiązało się to z przeświadczeniem o nieprzemijalności, a zarazem – wiarą w transformację.

Heraklit głosił, że nic nie staje się, aby później umrzeć, przeminąć. Świat podlega bowiem ciągłym przemianom. To, co dziś jest określonym bytem, następnie stanie się kolejnym. Jednakże nic w świecie nie jest powtarzalne. To stwierdzenie jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych. Filozof głosi, że „wszystko płynie” („Panta rhei”). Punktem odniesienia może być rzeka, do której wód (tych samych) nie da się wejść dwa razy. Owymi przemianami kieruje Logos, czyli mądrość. Rozum jest rzeczą nadrzędną, kierującą wszystkimi procesami. Przeciwieństwa również mają rolę nadrzędną, która spełnia się właśnie w Logosie.

Filozof jest autorem dzieła pt.: „O naturze”, które niestety nie zachowało się do naszych czasów. Poruszał w nim problemy związane z wszechświatem, polityką oraz teologią.

Heraklit z Efezu zmarł w roku 480 roku p.n.e. Pozostawił po sobie system filozoficzny, z którego czerpali inni filozofowie kolejnych pokoleń, między innymi Platon, stoicy czy sofiści.