Polityka równowagi - definicja. Polityka równowagi Piłsudskiego - opracowanie

Odrodzona po zakończeniu I wojny światowej niepodległa Polska została od razu postawiona w trudnej sytuacji międzynarodowej. Bezpośrednim tego dowodem były stosunki dyplomatyczne, polityczne oraz społeczne łączące Polskę w dwudziestoleciu międzywojennym (lata 1918–1939) z sąsiadującymi z nią zewsząd państwami, które z znakomitej większości miały wręcz wrogi charakter (ZSRR, Niemcy, Czechosłowacja, Litwa), jedynie z Rumunią polskie władz utrzymywały poprawne, a z czasem nawet sojusznicze relacje. 

Najpoważniejszym zagrożeniem zewnętrznym dla istnienia suwerennej Polski były problematyczne relacje ze Związkiem Radzieckim, który od przejęcia w nim władzy przez komunistów, a następnie wojny polsko-bolszewickiej stale uważał Polskę za wroga, a jej terytorium za swoją strefę wpływów oraz z Niemcami, których nieustannie narastające nastroje rewizjonistyczne wobec postanowień traktatu wersalskiego czyniły z Polski jednego z potencjalnych adresatów politycznej oraz militarnej presji na arenie międzynarodowej. 

W obliczu tak niesprzyjającej koniunktury międzynarodowej, Marszałek Józef Piłsudski zdecydował się przyjąć postawę wyczekującą. Według opracowanej przez niego strategii tzw. polityki równowagi, Polska nie powinna podejmować żadnych stanowczych działań wymierzonych w Niemcy oraz ZSRR, starając się jednocześnie umiejętnie balansować pomiędzy oboma potężnymi sąsiadami. Jej nadrzędnym celem było zachowanie równorzędnych stosunków z Berlinem oraz Moskwą, swoistego stanu równowagi politycznej, przy jednoczesnym zachowaniu wobec nich pewnego bezpiecznego dystansu. Umownym początkiem realizowania idei polityki równowagi przez rząd sanacyjny był rok 1932, kiedy to ministrem spraw zagranicznych został Józef Beck.

Przyczyną obrania strategii balansu politycznego pomiędzy ZSRR a Niemcami były wydarzenia z poprzedniego dziesięciolecia, w którym to Niemcy podpisały dwa międzynarodowe układy, których założenia w sposób oczywisty godziły w interes Polski. Pierwszy podpisany został pomiędzy Niemcami a ZSRR w roku 1922 w Rapallo i dotyczył wzajemnej współpracy gospodarczej i militarnej pomiędzy tymi państwami (niezwykle niebezpiecznej z punktu widzenia strony polskiej), natomiast drugi podpisany w roku 1925 w Locarno traktował o nienaruszalności niemieckiej granicy zachodniej z Francja i Belgią, nie wspominając słowem o kwestii granicy z Polską. 

W ramach realizacji założeń polityki równowagi, Józef Beck podpisał w roku 1932 z ZSRR pakt o nieagresji na trzy lata, przedłużony potem na kolejne dziesięć oraz zawarł z Niemcami w roku 1934 dziesięcioletni traktat o niestosowaniu przemocy we wzajemnych stosunkach. Oba te dokumenty nie uchroniły jednak Polski przed agresją najpierw niemiecką, a potem radziecką we wrześniu roku 1939, co uznać można za oczywiste fiasko polskiej polityki równowagi.