Józef Piłsudski jako wojskowy i polityk - biografia. Opis działalności i próba oceny

Józef Piłsudski przyszedł na świat 5 grudnia 1876 roku w Zułowie na Litwie. Za młodu udzielał się w różnego rodzaju kołkach konspiracyjnych, za co został w roku 1887 zesłany w głąb Rosji, do Kireńska. Po powrocie z Syberii w roku 1893 rozpoczął swoją działalność w Polskiej Partii Socjalistycznej – został redaktorem naczelnym „Robotnika” i brał udział w obradach II Międzynarodówki.

W roku 1900 został ponownie aresztowany, lecz po pewnym czasie udało mu się zbiec do Galicji. Lata wojny japońsko-rosyjskiej (1904-1905) spędził na dalekim wschodzie, gdzie próbował szukać poparcia dla ewentualnego powstania w Polsce. Gdy w roku 1906 nastąpił rozłam w PPS-ie stanął na czele Frakcji Rewolucyjnej. Z jej inicjatywy stworzono w 1908 roku Związek Walki Czynnej na czele z Kazimierzem Sosnkowskim. Jeszcze przed wojną został Piłsudski wybrany na Komendanta Głównego Związku Strzeleckiego. W owym czasie sformułował on tzw. proaustriacką koncepcję odzyskania niepodległości. Zakładała ona sojusz z państwami centralnymi przeciwko Rosji.

Od początku wojny działał na rzecz utworzenia Legionów Polskich walczących przeciwko Entencie (inicjował powstanie Polskiej Organizacji Wojskowej). Z czasem coraz bardziej odchodził od swojej koncepcji. Odszedł z Legionów, a po tzw. kryzysie przysięgowym został przez Niemców aresztowany i zamknięty w Magdeburgu, co niezwykle umocniło jego legendę jako niezłomnego męża stanu. Po wyjściu z niewoli przybył 10 listopada 1918 roku do Warszawy, gdzie najpierw przejął kierownictwo wojskowe, a kilka dni później władzę oddała mu Rada Regencyjna (został Tymczasowym Naczelnikiem Państwa). Stanowisko to dzierżyć miał jeszcze po wyborach do Sejmu Ustawodawczego.

Lata bezpośrednio powojenne były dla Polski niezwykle trudne. Piłsudski na czele armii polskiej toczył konflikty zbrojne zarówno z Armią Czerwoną, jak i z Ukraińcami. Śmiertelne niebezpieczeństwo, jakie zagrażało Polsce ze wschodu, udało się zażegnać w roku 1920 podczas bitwy warszawskiej. Z inicjatywy Piłsudskiego gen. Lucjan Żeligowski w 1920 r. zajął Wilno. Trzy lata później, po wielu kryzysach i przewrotach rządowych, Piłsudski wycofał się z polityki i osiadł w Sulejówku. Nie zarzucił jednak myśli o angażowaniu się w życie polityczne. Wykorzystując pogarszająca się sytuacje w państwie, dokonał przewrotu majowego (1926) pod hasłem uzdrowienia (sanacja). Był to początek okresu, gdy w swych rękach skupił władzę o charakterze autorytarnym. Co prawda, nie zniósł konstytucji, lecz mocno ograniczył zakres działania parlamentu.

Zapleczem dla jego działalności był założony w roku 1928 Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem. Ponadto wszelkimi sposobami dążył do osłabienia partii opozycyjnych. Ciemną kartą historii okresu sanacji były tzw. procesy brzeskie. Piłsudski zadecydował (bez nakazu sądowego) o uwięzieniu ważnych postaci międzywojennego życia politycznego (Wincenty Witos, Karol Popiel, Wojciech Korfanty) w twierdzy w Brześciu, gdzie byli oni bici i upokarzani. Uchwalona w roku 1935 konstytucja pisana była pod Marszałka i miała nadać mu szerokie uprawnienia. Jednak zaledwie 2 miesiące po jej uchwaleniu Józef Piłsudski zmarł na raka wątroby. Ciało marszałka złożone zostało na Wawelu.

Pomimo kultu, jakim obdarzany był Piłsudski - zarówno za życia, jak i po śmierci - nie jest to postać jednoznacznie pozytywna. Wiele jego decyzji i działań wciąż budzi duże kontrowersje.

I tak - jak już wspomniano - cieniem na jego biografii położyła się kwestia procesów brzeskich – niezwykle oburzających w przypadku państwa (nawet ograniczonej) demokracji. Pamiętać warto również o tym, iż w trakcie przewrotu śmierć poniosło kilkaset osób, winnych natomiast nie ukarano. Zaskakująca wydaje się również decyzja o braku pomocy ze strony marszałka dla powstańców śląskich i wielkopolskich (tu jednak warto wziąć pod uwagę fakt, iż powstania te zbiegły się z wojną o wschodnie granice).

Marszałek Piłsudski jest bezsprzecznie największym mężem stanu Polski międzywojennej oraz jedną z najwybitniejszych postaci w historii narodu polskiego. To zdolnościom organizacyjnym i wojskowym „Dziadka” Polacy zawdzięczają odzyskanie i utrzymanie w niezwykle trudnych warunkach niepodległości swojego kraju. Bitwa Warszawska, toczona wg planu Piłsudskiego, uważana jest być może za jedno z najistotniejszych wydarzeń dla całej Europy tamtego okresu. Wszakże udało się zatrzymać falę komunizmu, która szykował się do podboju kolebki marksizmu, czyli Niemiec. Natomiast dla kontrowersji, które przywołano wcześniej, pewnym wytłumaczeniem wydaje się niezwykle dramatyczna sytuacja, z jaką Polska międzywojenna musiała się borykać. Przeciągające się kryzysy w łonie młodej demokracji nie były bowiem pożyteczne dla kraju stojącego w obliczu kolejnych konfliktów.

Można zatem zaryzykować stwierdzenie, iż Piłsudski był odpowiednią osobą na czasy, w których przyszło mu żyć.