Adam Asnyk „Do młodych” - dlaczego wiersz „Do młodych” nazywany jest utworem programowym? Opracowanie

Pozytywizm był epoką, która nie doceniała roli poezji. Wszelkie tkliwości i rozterki duchowe nie przedstawiały dla wyznawców tej filozofii żadnego znaczenia, ponieważ nie mogły wpływać na rozwój i sytuację ekonomiczną społeczeństwa, a na te wartości położony był największy nacisk. Los poetów był więc niezwykle trudny, cięzko było im wkomponować się w większą całość twórcow literackich, których orężem stała się proza w postaci nowel, powieści tendencyjnych, historycznych itp.

Adam Asnyk był człowiekiem niezwykle doświadczonym (uczestniczył w Powstaniu Styczniowym), doskonale wykształconym (zdobył doktorat z filozofii w Heidelbergu) oraz aktywnym politycznie. W dodatku szczególnie umiłował sobie poezję, której pozostał wierny do końca życia. W swojej twórczości poza cyklami wspaniałych erotyków, wierszów filozoficznych oraz sytuacyjnych (np. wiersze tatrzańskie) próbował także przemycać treści światopoglądowe. „Do młodych” jest właśnie jednym z takich dzieł.

Podmiot liryczny, za pomocą liryki bezpośredniego zwrotu do adresata, kieruje swe słowa do młodych, których czas dopiero nastał. Teraz los świata jest w ich rękach. Filozofią wyznawaną przez ludzi odpowiedzialnych za formowanie społeczeństwa był oczywiście pozytywizm. Jej założeniami były praca organiczna (społeczeństwo jako organizm, którego każda część jest tak samo ważna), praca u podstaw (edukacja najniższych warstw społecznych), asymilacja Żydów oraz emancypacja kobiet. Głównymi nurtami światopoglądowymi były scjentyzm (poznanie i zrozumienie rzeczywistości może dać narzędzie niezbędne do jej zmieniania), utylitaryzm (zasada korzyści, najkrócej mówiąc wszystko co przynosi pozytywne efekty jest wartościowe), ewolucjonizm (nieustanna przemiana i rozwój).

Adam Asnyk w wierszu „Do młodych” przedstawia tych ludzi, jako niosących płomień wiedzy, który ma za zadanie rozgonić „legendową mgłę”. Nawołuje do szukania prawdy, czyli największej wartości dającej pełnię poznania. Zachęca do stania na czele postępu, wytyczania jego ścieżek. Wszystkie te wysuwane przez podmiot liryczny postulaty mieszczą się w doktrynie pozytywistycznej.

Poeta apeluje także, by nie deptano ołtarzy przeszłości, które trzeba otoczyć szacunkiem. To naturalne prawo ewolucji - wszystko się zmienia na lepsze, to co gorsze zostaje w tyle. Jednak czynnikiem decydującym o wartości tego jest miłość ludzka. Podmiot liryczny przypomina, że także adresaci jego utworu kiedyś będą „starymi”. Dorobek poprzedników powinien być szanowany, gdyż jest podwaliną dalszego rozwoju.

Wiersz „Do młodych” zdecydowanie można określić jako utwór programowy pozytywizmu, gdyż zawarte zostały w nim najważniejsze ideały tego ruchu. Dodatkowo stanowi on nie tylko pochwałę dla ludzi niosących pochodnię wiedzy, ale także jest przestrogą, by nie byli nazbyt zadufani w swojej wielkości (jak romantycy).