Tadeusz Gajcy „Przesłanie” - interpretacja i analiza wiersza

Twórczość Tadeusza Gajcego została naznaczona przez doświadczenie spełnionej apokalipsy - II wojny światowej. Poeta wielokrotnie podejmował temat zniszczonego świata, pozbawionego prawdziwych wartości. Swoje życie poświęcił on ojczyźnie i następnym pokoleniom. Przyjrzyjmy się jakie jest „Przesłanie” Gajcego.

Wiersz jest przykładem liryki zwrotu do adresata. Podmiot liryczny kieruje swe słowa do ludzi, dla których lata jego życia będą mglistym wspomnieniem lub zupełnie nieznaną opowieścią. Ja mówiące układa scenariusz swoich działań, mających na celu „przywrócić ogień ścianom, ziemi rozpacz ciał”. Opis wojennego krajobrazu zawarty na początku wiersza jest subtelny i delikatny. Pojawiają się tylko sygnały zaznaczające rozpad świata - „zwalony dom”, „rozbite skrzypce”. Podmiot liryczny chce jeszcze raz opowiedzieć tę historię i adresuje ją do przyszłych pokoleń. Chce pokazać swoje pokolenie, które „łamało siwą młodość”, walcząc o wolność i nowy kształt świata. Świadkiem ich heroicznej postawy były gwiazdy, o których często wspomina podmiot liryczny. Także one będą świecić nad następnymi pokoleniami, mogącymi cieszyć się życiem w spokojnej rzeczywistości, co jednak nie przypadnie w udziale generacji poety.

Utwór Gajcego pełen jest niezwykle sugestywnych obrazów poetyckich. Ich zadaniem jest obrazowanie niepewnej i groźnej rzeczywistości. Jego pokolenie „łamało siwą młodość” i budowało dom „w płomieniu (…) jak szafot albo krzyż”. W ten sposób podkreślony zostaje tragizm tych ludzi, których przeznaczeniem była przedwczesna śmierć lub życie z piętnem odciśniętym przez wojnę. Dlatego podmiot liryczny roztacza tak pesymistyczny obraz, oddziałujący, dzięki swojej delikatności, na wyobraźnię i wrażliwość odbiorcy. Zapewne ma on nadzieję, że poprzez swoje działanie sprawi, że następne pokolenia nie będą już nigdy chciały doświadczyć czegoś takiego.

Wiersz „Przesłanie” to utwór o bardzo bogatej stylistyce. Pojawiają się w nim liczne epitety oraz metafory. Dotyczą one głównie opisu doświadczeń pokolenia Kolumbów. „Łamać siwą młodość” czy „w płomieniu dom budując jak szafot albo krzyż” to próba oddania ich tragicznego losu. Z tymi wizjami kontrastują przedstawienia takie jak: „obłoków kontur cenny i ziemi ufnej kwiat”. To właśnie one stanowią zaprzeczenie wszechobecnej pożogi, przynosząc spokój i ukojenie. Bardzo wymowne są także epitety: „zwalony dom”, „rozbite skrzypce” czy też „męski płacz”. Oczywiście pojawiają się także takie, które stanowią do nich opozycję: „jezior sady płaskie”, „traw spokojny deseń”. Widzimy więc, że w utworze pojawia się silne rozwarstwienie na świat wojny i to, co nastanie po nim.

Po jednej stronie stoją ci, których życie zostało naznaczone przez okropieństwa wojny a po drugiej „narodzeni z miłości”. Poeta zwraca się do następnych pokoleń nie tylko z przestrogą, ale także z nadzieją, że ofiara jego pokolenia zostanie zapamiętana. Jako że widzące wszystko gwiazdy milczą, on sam musi dać świadectwo tamtych czasów.