Bolesław Prus „Faraon” - charakterystyka Ramzesa XIII jako namiestnika i faraona

Ramzes XIII to tytułowy bohater powieści Bolesława Prusa „Faraon”. Jest synem Ramzesa XII, władcy absolutnego starożytnego Egiptu. Ramzes XIII wstępuje na tron w wieku 22 lat. Wcześniej przygotowywany jest do objęcia władzy mimo że to najmłodszy z trzech synów faraona. Ramzes XIII jest silny, władczy i mądry. Wychowywany przez kapłanów,  od małego zdradza zamiłowanie do rzemiosła wojskowego, od małego czuje również, że kiedyś zostanie władcą całego Egiptu. Snuje plany o przyszłych podbojach i wzniesieniu ogromnej piramidy, która będzie jego grobowcem, a jednocześnie symbolem potęgi. Jak na człowieka, którego pozycja pozwala na otaczanie się wyjątkowym przepychem, Ramzes XIII jest skromny, nie ceni wystawnego trybu życia, najmodniejszych strojów, woli towarzyszyć prostym żołnierzom i nie korzystać ze specjalnych wygód.

Przyszły faraon jest inteligentny, ambitny, ale też porywczy i niecierpliwy. Jak każdy młody człowiek, chciałby zrobić wszystko od razu, nie lubi czekać. Młodzieniec zostaje wysłany przez ojca, by stanął na czele wojska i rozprawił się z wrogiem, zagrażającym Egiptowi. Przyszły władca prowadzi wojsko drogą, przez którą przechodzą dwa skarabeusze. Egipcjanie nie chcą dalej iść, bo zgodnie z tradycją to zły znak. Ramzes XIII zmienia dowódcę oddziału na Greka, który nie wierzy w egipskie zabobony. Ta scena dowodzi, że przyszły faraon jest człowiekiem kierującym się zdrowym rozsądkiem, co nie zawsze jest dobre w polityce. Zbytnia otwartość zgubi go w wojnie z kapłanami, kiedy zdradzi im swoje plany i obrazi śmiertelnie kilku z nich. Kapłani staną się zaprzysiężonymi wrogami młodego władcy i pozbawią go stanowiska.

Ramzes XIII jest dobrym człowiekiem, dostrzega niedolę prostych Egipcjan, ciężko pracujących na rzecz faraona i kapłanów. Przyszły władca chciałby poprawić los chłopów, ale by to zrobić i przejąć władzę, potrzebuje pieniędzy. Pożycza je od Fenicjan, zadłużając kraj. Te długi trzeba będzie spłacić ciężką pracą chłopów. Paradoksalnie, los tych, którym chciał pomóc, ulega pogorszeniu. Młody faraon nie do końca rozumie, że sztuka rządzenia tak naprawdę polega na kompromisach. Porywczy młodzieniec ich nie uznaje. Chce zdobyć skarb kapłanów, przechowywany w silnie strzeżonym Labiryncie i w ten sposób sfinansować swoje polityczne plany. Ale po raz kolejny nie docenia swoich przeciwników. Do rozprawy z kapłanami trzeba się dobrze przygotować, a jak już okazało się wcześniej, cierpliwość nie jest zaletą Ramzesa XIII. Młody władca ma też słabość do pięknych kobiet. Niepotrzebnie wdaje się w romans z Żydówką Sarą, związek z przedstawicielką innego narodu wywołuje nieprzychylne komentarze i nastawia przeciwko niemu część dworzan.

Żywiołem młodego faraona jest wojna, Ramzes XIII jest znakomitym dowódcą. Chce doprowadzić do wojny z Asyrią, podbić to państwo i w ten sposób odbudować potęgę Egiptu. Przeciwni wojnie są kapłani, bojąc się i słusznie, wzrostu potęgi młodego wodza. By uniezależnić się od kapłanów, faraon nawiązuje kontakty z Fenicjanami. Nie dostrzega, że to także pewien rodzaj uzależnienia. Ramzesowi XIII brak doświadczenia, przebiegłości, wyczucia w polityce. Wszystkie jego plany i zamiary są bardzo dobre, zrealizowanie ich uczyni z Egiptu potęgę w starożytnym świecie. Ale faraon chce błyskawicznych sukcesów, nie zamierza czekać, nie docenia jak potężnymi i doświadczonymi przeciwnikami są kapłani. Ignoruje też ostrzeżenia życzliwych mu osób, dotyczące potężnego zaćmienia słońca, które ma wkrótce nastąpić. Dlatego przegrywa i ginie. Władzę po Ramzesie XIII obejmuje Herhor i w krótkim czasie przystępuje do realizacji wszystkich reformatorskich pomysłów zmarłego władcy.

Ramzes XIII to postać tragiczna. Mimo wyjątkowych cech i oryginalnej osobowości, znakomitych pomysłów na sprawowanie władzy, troski o najbiedniejszych poddanych, musiał przegrać w walce z lepiej zorganizowanym i bardzo przebiegłym przeciwnikiem.